Fil'm Hafızası
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    The Good Nurse (2022)
    Film Önerileri

    The Good Nurse (2022)

    Rabia Elif Özcan
    7 gün önce
    We Live in Time (2024)
    Drama

    We Live in Time (2024)

    Selin Tanyeri
    2 hafta önce
    Aniara (2018)
    Film Önerileri

    Aniara (2018)

    Nesrin Karadağ
    2 hafta önce
    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)
    Film Önerileri

    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)

    Büşra Soylu Küçükkaya
    2 hafta önce
    Click (2006)
    Film Önerileri

    Click (2006)

    Merve Çolak
    3 hafta önce
    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)
    Film Önerileri

    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)

    Tuba Büdüş
    3 hafta önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • 44. İstanbul Film Festivali
    • 25. İzmir Kısa
    • 31. Altın Koza
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Anıl Eraslan ile Sound Dreams of Istanbul (2025) Üzerine Bir Söyleşi
    Röportaj

    Anıl Eraslan ile Sound Dreams of Istanbul (2025) Üzerine Bir Söyleşi

    İrem Yavuzer
    4 gün önce
    Yalnızlıktan Yakınlığa: Fallen Leaves (2023)
    Eleştiri - İzlenim

    Yalnızlıktan Yakınlığa: Fallen Leaves (2023)

    Selin Tanyeri
    2 hafta önce
    Çürüyen Düzenin Aynası: New Order (2020)
    Sinema Yazıları

    Çürüyen Düzenin Aynası: New Order (2020)

    Nesrin Karadağ
    2 hafta önce
  • HABERLER
    Project Hail Mary’nin İlk Fragmanı Yayınlandı!
    Haberler

    Project Hail Mary’nin İlk Fragmanı Yayınlandı!

    Elif Arı
    11 saat önce
    Bekleneni Karşıladı Mı?: Yeni Superman’e İlk Tepkiler Geldi
    Haberler

    Bekleneni Karşıladı Mı?: Yeni Superman’e İlk Tepkiler Geldi

    Can Turbay
    1 gün önce
    42. Münih Uluslararası Film Festivali’nde Ödüller Sahiplerini Buldu!
    Haberler

    42. Münih Uluslararası Film Festivali’nde Ödüller Sahiplerini Buldu!

    Seher Kızılırmak
    2 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)
    Kısa Filmler

    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)

    Deniz Tolga Güneysu
    2 ay önce
    Lucky Fish (2022)
    Kısa Filmler

    Lucky Fish (2022)

    Ayşe Şimal Gürdamar
    10 ay önce
    Sousaphone (2019)
    Kısa Filmler

    Sousaphone (2019)

    Yiğit Aksan
    10 ay önce
  • SPOTIFY
    • Playlists
    • Podcasts
  • ETKİNLİKLER
    • Dinner Talks
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • GALERİLER
    • BiReplik
    • Bunları Biliyor Muydunuz?
    • Etkinlikler
    • Hafızadan Çıkmayanlar
  • İLETİŞİM
No Result
View All Result
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    The Good Nurse (2022)
    Film Önerileri

    The Good Nurse (2022)

    Rabia Elif Özcan
    7 gün önce
    We Live in Time (2024)
    Drama

    We Live in Time (2024)

    Selin Tanyeri
    2 hafta önce
    Aniara (2018)
    Film Önerileri

    Aniara (2018)

    Nesrin Karadağ
    2 hafta önce
    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)
    Film Önerileri

    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)

    Büşra Soylu Küçükkaya
    2 hafta önce
    Click (2006)
    Film Önerileri

    Click (2006)

    Merve Çolak
    3 hafta önce
    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)
    Film Önerileri

    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)

    Tuba Büdüş
    3 hafta önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • 44. İstanbul Film Festivali
    • 25. İzmir Kısa
    • 31. Altın Koza
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Anıl Eraslan ile Sound Dreams of Istanbul (2025) Üzerine Bir Söyleşi
    Röportaj

    Anıl Eraslan ile Sound Dreams of Istanbul (2025) Üzerine Bir Söyleşi

    İrem Yavuzer
    4 gün önce
    Yalnızlıktan Yakınlığa: Fallen Leaves (2023)
    Eleştiri - İzlenim

    Yalnızlıktan Yakınlığa: Fallen Leaves (2023)

    Selin Tanyeri
    2 hafta önce
    Çürüyen Düzenin Aynası: New Order (2020)
    Sinema Yazıları

    Çürüyen Düzenin Aynası: New Order (2020)

    Nesrin Karadağ
    2 hafta önce
  • HABERLER
    Project Hail Mary’nin İlk Fragmanı Yayınlandı!
    Haberler

    Project Hail Mary’nin İlk Fragmanı Yayınlandı!

    Elif Arı
    11 saat önce
    Bekleneni Karşıladı Mı?: Yeni Superman’e İlk Tepkiler Geldi
    Haberler

    Bekleneni Karşıladı Mı?: Yeni Superman’e İlk Tepkiler Geldi

    Can Turbay
    1 gün önce
    42. Münih Uluslararası Film Festivali’nde Ödüller Sahiplerini Buldu!
    Haberler

    42. Münih Uluslararası Film Festivali’nde Ödüller Sahiplerini Buldu!

    Seher Kızılırmak
    2 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)
    Kısa Filmler

    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)

    Deniz Tolga Güneysu
    2 ay önce
    Lucky Fish (2022)
    Kısa Filmler

    Lucky Fish (2022)

    Ayşe Şimal Gürdamar
    10 ay önce
    Sousaphone (2019)
    Kısa Filmler

    Sousaphone (2019)

    Yiğit Aksan
    10 ay önce
  • SPOTIFY
    • Playlists
    • Podcasts
  • ETKİNLİKLER
    • Dinner Talks
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • GALERİLER
    • BiReplik
    • Bunları Biliyor Muydunuz?
    • Etkinlikler
    • Hafızadan Çıkmayanlar
  • İLETİŞİM
No Result
View All Result
Fil'm Hafızası
No Result
View All Result
Home Sinema Yazıları Analiz

Bir Rüya İçin Ağıt: Midnight Cowboy

yasemin yasemin
11 yıl önce
Analiz, Sinema Yazıları
Okuma Süresi: 6 min
0
0
Bir Rüya İçin Ağıt: Midnight Cowboy
Facebook'ta PaylaşTwitter'da PaylaşWhatsapp'ta Paylaş

1960’larda özellikle televizyonun yaygınlaşmasının da etkisiyle stüdyo sisteminin gücünü yitirmesi bağımsız sinemacıların yolunu açmış ve böylece ana akım sinemanın geleneksel anlatı ve sinema kodlarının dışına çıkan filmler yapılmaya başlanmıştır. Aynı yıllarda Avrupa sinemasında dönemin özgürlükçü ve radikal toplumsal, siyasal hareketleri filmlerin konusunu oluştururken ya da filmleri siyasallaştırırken, Amerikan sinemasında bu dönüşüm daha çok biçimsel düzeyde olup, klasik Hollywood sinemasının anlatı kalıplarının yıkılması/parçalanması şeklinde yaşanmıştır. Bu dönem üretilen filmlerin çoğunda görülen ABD’ye eleştirel bir ‘yeniden bakış’ ve seyirciyi ‘pasif izleyici’ konumundan çıkaran sahne geçişleri, montaj teknikleri, deneysel kamera kullanımları, renk unsuru vb. biçimsel konulardaki yenilikçi üslup dikkat çekicidir.

midd

1969 yapımı Midnight Cowboy, önceli The Graduate (1967) ve aynı yıl çekilen Easy Rider (1969) gibi bu harekete ivme kazandıran filmlerdendir. Film, subjektif flashbackleri, renkli ve siyah beyaz görüntüleri, kimi sahnelerde el kamerasıyla çekilen görüntülerle birleştirdiği ‘gerçek’ görüntüleri harmanlayarak hem birbirini izleyen kurgu, görüntünün devamlılığı, dramatik motivasyon, dengeli çerçeveleme, röntgenci nesnelleştirme, karakterlerle özdeşleşme gibi kurallara sıkı sıkıya bağlı geleneksel anlatı üslubunu yapıbozumuna uğratır hem de filmi sıradan bir ‘Amerikan rüyasının yıkılışı’ temalı film olma klişesinden kurtarır.

Bunun yanında filmin toplumsal bir yaraya değinen içeriği ve konuyu ele alış tarzı da yapıldığı dönem göz önüne alındığında en az biçimi kadar yenilikçidir. Film Joe’nun, kısa yoldan zengin olmanın formülü olarak gördüğü jigololuğu yapmak başka bir ifadeyle kendi bireysel ‘Amerikan rüyası’nı gerçekleştirmek üzere Texas’taki küçük kasabasından New York’a gelişini, ardından burada tanıştığı evsiz, dolandırıcı Ratso ile Amerika’nın görünenin ardındaki gerçeğiyle yüzleşmesini konu edinir.

MMDMICO EC003

Midnight Cowboy ismi sembolik bir göndermedir esasında. Geceyarısı Kovboyu, geceleri ortaya çıkan kovboy manasına gelir ki New York’ta geceyarısı kovboyları, fahişelerdir. Dolayısıyla şehre jigololuk yapmak üzere gelen Joe Buck karakteriyle, Western türünün yarattığı maço ve baştan aşağı erillikle örülü kovboy imgesi yerle bir edilir. Film bu yönüyle anaakım sinemanın eril mitini yapıbozumuna uğratan en iyi örneklerden olmayı başarır.

Film, Joe’nun Texas’tan NewYork’a otobüs yolculuğuyla başlar. Filmin başında ve sonunda karşımıza çıkan otobüs özünde bir ‘kaçışı, terk edişi, yeni bir başlangıç’ı işaret ettiğini söylemek mümkündür. Joe yolculuk boyunca yer yer arkasında bıraktıklarını kız arkadaşını ve büyük annesini/yuvasını hatırlar. Flashbacklerde kız arkadaşına tecavüz edildiği ve kızın delirdiği görülür. İlerleyen sahnelerde aynı şeyin Joe’nun da başına geldiğini görürüz. Bu cesur sahne filmi zamanına göre oldukça ileri bir yere taşır ve film x rated olarak kabul edilip Oscar alan tek film olarak tarihe geçer. Diğer yandan flashbacklerden büyükannesinin kasabanın fahişesi olduğu ve Joe’nun onun elinde büyüdüğü, babaannesinin sevgilileriyle aynı yatakta yattığı, bir baba figüründen ve aile sıcaklığından yoksun, yalnız bir çocukluk geçirdiği de öğrenilir. Joe tüm bunları arkasında bırakıp yeni bir başlangıç yapmanın, jigololukla kısa yoldan zengin olmanın derdine düşmüştür.

Joe’nun yolculuk esnasında el radyosundan dinlediği bir anonsta filmin asıl derdi olan Amerikan rüyası(!) net biçimde söze dökülür. Radyoda “İdeal erkek nasıl olmalı?” sorusuna kadınlardan gelen “dış görünüşüne önem veren, uzun boylu, nazik, cinsellikten korkmayan, yatakta konuşan, Texaslı bir petrolcü, saldırgan, dışarıda gezmeyi seven, isyankâr” yanıtları karşısında Joe kendinden geçip çığlık atar. NY kollarını açmış Joe’yu beklemektedir(!).

Fakat düşündüğü gibi olmamış, NY macerasında deyim yerindeyse “ava giderken avlanmıştır”. Yattığı kadınlardan para alamadığı gibi cebindekinden de olmuş, son parasını da Ratso’ya kaptırmış ve böylece kaldığı otelden atılmıştır.

midnight-cowboy-8

NewYork’da vaat edilenin aksine fuhuş (homoseksüel ve heteroseksüel), sefalet, evsizlik, yalnızlık ve dışlanma vardır. Kentin göçmenler, evsizler ve fakirlerden oluşan kısmına yardım etme konusunda toplumun ne kadar vurdumduymaz ve isteksiz olduğu görülür. Joe’ya zengin kadınlarla nasıl irtibata geçip popüler bir jigolo olacağı konusunda yardımcı olacağını söyleyerek önce onu dolandıran sonrasında da gerçekten yardımcı olan Ratso, NY’un görülmek istemeyen yüzünün temsili ve filmdeki diğer önemli karakter olarak karşımıza çıkar. Dustin Hoffman (Ratso) topal, fakir ve dolandırıcı latino göçmen performansıyla adeta Jon Voight’u (Joe) gölgede bırakır. Ratso, sürekli olarak aşağılanır ve görmezden gelinir. Bu en açık biçimde Ratso’nun Joe’yla karşıdan karşıya geçerken arabanın aldırış etmeden üzerine doğru geldiği sahneyle ortaya konur. Toplumun onu yokmuş gibi varsaymasına isyan eden Ratso hafızalara kazınan şu repliği dile getirir : “Hey! I’m walking here! I’m walking here!” (“Hey! Burada yürüyorum! Burada yürüyorum!”) Etrafındakiler tarafından fareyi anımsatan ‘Ratso’ lakabıyla çağırılır, ses tonu, hâli tavrı da bu lakabı doğrular niteliktedir. Ratso hep aşağıların aşağısında, gerisinde veya altındadır; dibe doğru giden Joe bile onu küçümser. Harabeye dönüşmüş bir binada sefaletle boğuşur ve hırsızlıkla/sahtekârlıkla karnını doyurur. Ancak hırsız ve sahtekâr da olsa kendi evinde o Ratso değil Rico’dur ve Rico’nun bütün sefaletine ve hastalığına inat Florida’ya dair bitmez tükenmez hayalleri vardır.

Amerikan rüyasının eksenini oluşturan ‘Amerika’da herkesin eşit ve özgür olduğu’, ‘her bireyin başarı ve zenginlik fırsatını yakalayabildiği’, ‘herşeyin sınırsız ve sonsuz’ bulunduğu miti tersyüz edilir. Özellikle NY kışında harabe evlerinde donarken radyoda çalan ‘Orange Juice on Ice’ şarkısıyla dans ederek ısınmaya çalıştıkları ve sokakta kaldıkları karlı gün tabelada yazan “Steak for everybody, every lunch and diner” yazısının görüldüğü sahnelerde bu durum trajikomik biçimde gözler önüne serilir.

ömj

Bir başka açıdan film western mitini alşağı etmesiyle de hafızalara kazınmıştır.  Anakarakter Joe kendisine maskülen gibi gelen kovboy kostümünün, kadınları takip etmenin ve sözde maço tavırlarının aslında feminen göründüğünü Ratso’nun uyarısıyla fark eder:“Sana ancak ibneler bakar”. Buna karşılık Joe’nun saf çıkışı onun aslında görünmeye çalıştığının aksine ne kadar naif olduğunu ortaya koyar. “John Wayne! O da mı ibneydi?”. Aynı zamanda bu diyalogla kovboy mitinin parçalandığı ve artık erilliği ifade etmediğinin de altı çizilir.

Film içerik olarak doğrudan siyasal konulara yoğunlaşmaz fakat fonda, yurttaşlık haklarına yönelik eylemler, Vietnam Savaşı’nın yarattığı kayıplar, gelir dağılımındaki adaletsizlik, göçmenlere olan ırkçı tutum gibi konular vurucu bir biçimde, göze sokulmadan dile getirilir.

Gitgide dibe doğru yaklaşan, açlık ve soğuğa karşı mücadele veren ikili işleri yoluna koymaya başlayacak gibi olmuşken Ratso’nun ilerleyen hastalığı devreye girer. Joe ilk defa Ratso’nun isteklerini görür ve Florida hayalini gerçekleştirmek üzere harekete geçer.

ritzo

Film başladığı gibi yine bir otobüs yolculuğuyla sona erer. Fakat Joe başladığı noktada değildir artık. Amerikan rüyasının neye benzediğini anlar ve onu reddeder. Ratso ise üzerinde palmiye desenli gömleğiyle Florida sınırındayken yanıbaşında ölür.  Şoför “her şeyin yolunda” olduğunu söyleyerek yolcuları rahatlatır. Böylece hayatı boyunca görmezden gelinen Ratso ölümünde de yoksayılır.

Aynı yıl çekilen Easy Rider’da olduğu gibi Amerika’da yeni bir başlangıç yapma fikrinin göründüğünden çok daha zor ve bozuk olduğu fikri ortaya konur ve film hiç de iyimser bir biçimde sonlanmaz. Yaşama dair bütün umutların tükendiği gelecek, karanlık ve belirsizdir.

 

 

 

yasemin

15 Şubat 1988’te İstanbul’da doğdu. Okumaya, araştırmaya, yazmaya olan merakı sinemaya olan tutkusuyla birleşince sinemayı meslek edinmeye karar verdi. Ve Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sinema-Tv Senaryo yazarlığı bölümünü bitirdi. Sinema yazıları yazıyor ve senaryo çalışmalarını sürdürüyor.

Etiketler: 1969amerikan rüyasıanasayfadustin hoffmanGeceyarısı Kovboyujohn schlesingerjon voightMidnight CowboyWestern MitiYasemin Kartal
yasemin

yasemin

15 Şubat 1988’te İstanbul’da doğdu. Okumaya, araştırmaya, yazmaya olan merakı sinemaya olan tutkusuyla birleşince sinemayı meslek edinmeye karar verdi. Ve Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sinema-Tv Senaryo yazarlığı bölümünü bitirdi. Sinema yazıları yazıyor ve senaryo çalışmalarını sürdürüyor.

YazarınDiğer Yazıları

    Bir Yalnızlık Figürü Olarak Anayurt Oteli’nin Zebercet’i

    Bir Yalnızlık Figürü Olarak Anayurt Oteli’nin Zebercet’i

    7 Temmuz 2014
    Mavi ya da Hüznün Konçertosu; Trois Couleurs: Bléu

    Mavi ya da Hüznün Konçertosu; Trois Couleurs: Bléu

    25 Mayıs 2014
    Redemption+Shorts (Kefaret+Kısalar, 2013, Miguel Gomes)

    Redemption+Shorts (Kefaret+Kısalar, 2013, Miguel Gomes)

    10 Nisan 2014
Sonraki Yazı
Altın Koza’da Sinema Edebiyatla Buluşuyor…

Altın Koza'da Sinema Edebiyatla Buluşuyor...

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Editörün Seçtikleri

Ölümü İmgelemek: The Shrouds (2024)

Ölümü İmgelemek: The Shrouds (2024)

İpek Ömercikli
1 Haziran 2025

All Quiet On The Western Front (2022)

Psycho Therapy: The Shallow Tale of a Writer Who Decided to Write About a Serial Killer (2025) Üzerine

Nesrin Karadağ
17 Mayıs 2025

Zamansız, Yersiz, Ama Bize Dair: David Lynch’in Ardından

Zamansız, Yersiz, Ama Bize Dair: David Lynch’in Ardından

Fil'm Hafızası
2 Nisan 2025

81. Venedik Film Festivali’nden İzlenimler

Hegemonyayı Öldürmek: Hemme’nin Öldüğü Günlerden Biri (2024)

Tülay Işık Kalafat
8 Mart 2025

Foucault’un Biyo-İktidar* Perspektifinden Atwood’un Feminist Üstopyası: The Handmaid’s Tale (2017-…) -1

Foucault’un Biyo-İktidar* Perspektifinden Atwood’un Feminist Üstopyası: The Handmaid’s Tale (2017-…) -1

Tuba Büdüş
21 Temmuz 2024

  • Biz Kimiz?
  • Gizlilik Politikası
  • KVKK
  • Çerez Politikası
  • İletişim

Fil'm Hafızası © 2023

No Result
View All Result
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
    • Biz Kimiz?
    • Ekibimiz
    • Gönüllülük İlanları
  • Film Önerileri
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
  • Sinema Yazıları
    • 44. İstanbul Film Festivali
    • 25. İzmir Kısa
    • 31. Altın Koza
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
  • Haberler
  • Kısa Filmler
  • Spotify
    • Podcasts
    • Playlists
  • Etkinlikler
    • Dinner Talks
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • Galeri
    • BiReplik
    • Bunları Biliyor Muydunuz?
    • Etkinlikler
    • Hafızadan Çıkmayanlar
  • İletişim

Fil'm Hafızası © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In