Bir Perdeyi Kaparken: Fil'm Hafızası 2018 Seçkisi

2018 birbirinden güzel filmler izlediğimiz bir yıl oldu. Anons (2018) ile Venedik Film Festivali’nden Jüri Özel Ödülü’yle dönen Mahmut Fazıl Coşkun, Ahlat Ağacı (2018) ile Cannes ana seçkisinde yarışan Nuri Bilge Ceylan, Berlin’de görücüye çıkan Tuzdan Kaide (2018) ve Güvercin (2018) gibi daha nicelerini sayabileceğimiz filmler, Türk sineması adına da geçirdiğimiz bereketli senenin başat aktörlerinden oldular. Geride bıraktığımız yıl kimileri için dünya sinemasının başyapıtlar çıkardığı bir yıl olurken, sinema sektörü adına yaşanan gelişmeler sinemaseverler arasında pek çok tartışmaya yol açtı. Netflix gibi platformların gerçekleştirdiği atılımlar, yeni yıla gebe sayısız projenin de habercisi oldu. Y Tu Mama También (2001) ve Gravity (2013) filmlerinin Oscar ödüllü yönetmeni Alfonso Cuaron, otobiyografik ögeler barındıran, yaklaşık doksan ödül kucaklayan, Netflix’in yasal haklarını elinde bulundurduğu son filmi Roma (2018) ile çok ses getirdi ve film, bazı ‘’seçkin sinema salonları’’nda gösterime girerek beyaz perde ve dijital platformlar tartışmasını alevlendirmeyi başardı. Bizler de sinema adına bereketini biz sinemaseverlerden esirgemeyen 2018’i, Fil’m Hafızası yazı işleri ekibi olarak ayın son özel dosyasına taşıyalım istedik. Karşınızda ekibimiz yazarlarının farklı ülke/bölge sinemaları içerisinde yılın en beğendikleri filmleri, keyifli okumalar! İspanyol Sineması Diğer Avrupa sinemalarından farklı olarak ideolojik söylemler, manifestolar, eleştiriler ve yorumlamalardan ziyade, yönünü insan psikolojisi ve özellikle duyguları etkileyen unsurlara çeviren İspanyol sineması, bu niteliğiyle psikoloji, gizem ve gerilim türlerinin temsilcisi hâline gelmiştir. Ancak bu konum, yalnızca İspanyol sinemasının genel temasında değindiğimiz türlerin ağır basmasından ileri gelmez; aynı zamanda özgün kurguların ve sağlam bir teknik altyapının eseridir. Nitekim 2018 yılı da psikolojik gerilim-gizem türlerinde başarı tacını yine İspanyol sinemasına kondurmuştur. İşte bu yılın beyazperdesine yansıyan başarılı yapımlardan sizin için seçtiklerimiz: Todos la saben (Yön. Asger Frehadi) Her yolculuk, bir kırılma noktasından uzaklaşmak ve bir başka kırılma noktasına kaderi teslim etmektir. Sonuçta başlangıç noktası da bellidir, bitiş çizgisi de. Ancak yolculukları gizemli kılan, kırılma noktasının ne zaman patlak vereceği ve bu kaynaktan hangi bilinmeyenlerin ortaya çıkacağıdır. Bir dram öyküsünü bu gizem etrafında şekillendiren ve psikolojik gerilime çeviren İranlı yönetmen Asger Ferhadi, sekizinci uzun metraj filmi Todos la saben ile pek çok farklı türü bir araya getiren, adeta çoksesli bir eser ortaya çıkarır. Bir düğün sebebiyle Buenos Aires’ten yola çıkan Laura (Penélope Cruz), eşi ve iki çocuğuyla beraber memleketi Madrid’e gider. Fakat eski sokaklara, evlere, anılara doğru yapılan bu yolculuk, o zamana değin “tanıdık” olarak bilinenlerin görünmeyen yüzünü ortaya çıkaracaktır. Bu beklenmedik karanlıkta kaybolan kişi yalnızca Laura olmaz; ne var ki kızı Irene’in ortadan kaybolması üzerine Laura için yıllardır karanlıkta kalan her köşe, genç kadın ve kocasının hayatını tamamen değiştiren gerçeklerle aydınlanacaktır. Teknik mutfağında bir kültür mozaiği olan film, kurgusundaki ahlaki altyapı ve bir aile dramını merkezine almasıyla evrensel bir konuma taşınır. Drama türünde En İyi Film, En İyi Kadın Başrol Oyuncusu, En İyi Yönetmen ve daha pek çok farklı alan olmak üzere toplam yirmi dalda ödüle layık görülen filmin başarısı da kendini kanıtlar.

The Man Who Killed Don Quixote (Yön. Terry Gilliam)

El reino (Yön. Rodrigo Sorogoyen)

El cuaderno de Sara (Yön. Norberto Lopez Amado)

Carmen & Lola (Yön. Aranxta Echevarria)

El Ciudadano İlustre (Yön. Gaston Dupart)

Rabia Elif Özcan Türkiye Sineması Kelebekler (Yön. Tolga Karaçelik) Kelebekler’den önceki filmi Sarmaşık ’la (2015) birlikte adından iyiden iyiye söz ettiren Tolga Karaçelik, yeni nesil Türk yönetmenleri arasında film gerçekliğini deneysel film yapısıyla biraraya getirmesiyle farklılaşmıştı. Ancak Karaçelik, bilinememezlik, emin olamamazlıktan türettiği paranoya temasıyla gerilim unsurunu ustalıkla harmanlayan yaklaşımından Kelebekler’ le uzaklaşıyor. Hep bir komedi filmi çekmek istediğini söyleyen yönetmen, alışageldiğimiz aile komedisinden hayli farklı, absürt ve sıradışı bir komediyi çekerken özgünlüğünü arkasında bırakmıyor. Plato olarak kendine Çanakkale’de bir türk köyünü seçen film, yerel unsurları sinemamıza yabancı bir komedi türü için adapte etmekte çok başarılı bir iş çıkarıyor ve türk sinemasının sanat sineması kapsamını drama türünden öteye taşıyor. Tuzdan Kaide (Yön. Burak Çevik)

Sibel (Yön. Çağla Zencirci, Guillaume Giovanetti)

Güvercin (Yön. Banu Savcı)

Ahlat Ağacı (Yön. Nuri Bilge Ceylan)

Koray Soylu Uzakdoğu Sineması Ash Is Purest White (2018) Still Life (2006), A Touch of Sin (2013), Mountains May Depart (2015) filmlerinin yönetmeni Jia Zhangke’nin son filmi Ash Is Purest White (2018), Cannes Film Festivali’nin ana seçkisinde gösterildi ve eleştirmenlerin beğenisini kazanmayı başardı. Başrollerinde Zhao Tao ve Liao Fan’ın yer aldığı film, seyirciyi Çin’in yeraltı dünyasına davet ediyor ve bu mikro kozmos aracılığıyla bir toplumun sosyokültürel, ekonomik ve demografik dönüşümünü beyaz perdeye ustalıkla yansıtıyor. Yönetmenin Çin mafya filmlerinden esinlendiği Ash Is Purest White ’da, karanlık bir atmosfer içerisinde filizlenmeye çalışan trajik bir aşk, gerçekliğin soğuk sureti altında yıllara direnmeyi başarıyor fakat değişimin katı rüzgârı karşısında hayatta kalmayı başarabilenler için gelecek günler, acımasız yüzünü tüm hoyratlığıyla göstermeye başlıyor. Zhangke’nin, ‘ ’Toplumun kıyısında yaşayan bir çiftin hikâyesi, kayıp gençliğim ve gelecek hayallerim… Yaşamak, sevmek ve hür olmak …’’ şeklinde nitelendirdiği film, Çin’in toplumsal gerçekliğinden beslendiğini de var gücüyle haykırmış oluyor böylelikle. Filmde kadın ve erkek arasındaki fırtınalı ilişkiye dair pek çok ayrıntı, hikâye yapısının sinema tarihinin büyük yönetmenlerinden öykünerek kurulduğunu açıkça gözler önüne seriyor. Zaman akıyor ve dünya değişiyor, insanlığın kaderi baştan yazılıyor ancak kuytu bir köşede kötü talihini yenmeye çalışan aşıkların çabası, şiirsel bir dram hâlinde tüm gerçekliğiyle var olmaya devam ediyor. Unutulmayan acılar ve terk edilişler zihnin bir tarafında hiç silinmeyecek şekilde yer edinirken, geriye yarım yamalak bir affedilişte saklı, sevginin acı yüzünü gösteren buruk bir intikam öyküsü kalıyor. Titiz çalışılmış özgün sinematografisi ve hikâyesi ile kaçırılmaması gereken bir film olan Ash Is Purest White , geride bıraktığımız 2018 yılının keşfedilmeyi bekleyenleri arasında yerini alıyor ve bir şans verilmeyi fazlasıyla hak ediyor. Burning (Lee-Chang Dong, 2018)

An Elephant Sitting Still (Hu Bo, 2018)

Shoplifters (Hirokazu Kore-Eda, 2018)

Long Day’s Journey into Night (Gan Bi, 2018)

Dead Souls (Bing Wang, 2018)

Zan (Shin’ya Tsukamoto, 2018)

The Spy Gone North (Jong-bin Yoon, 2018)

Your Face (Tsai Ming-liang, 2018)

Jinpa (Pema Tseden, 2018)

Ash Purest White (Jia Zhangke, 2018)

Elif Düşova Fransız Sineması Climax (Yön. Gaspar Noé) [caption id="attachment_91501" align="aligncenter" width="1024"] Bitişsiz Bir Parti: Climax (2018)[/caption] Gaspar Noé’nin beş sayfalık bir senaryoyu akıl almaz bir atmosferle 96 dakika boyunca izleyicisine sunduğu son filmi Climax , şüphesiz ki 2018’in en çok konuşulan ve yine şüphesiz ki uzun süre daha etkisini sürdürecek filmlerinden oldu. Filmin başında Noé, az sonra oldukça yakından tanıyacağımız karakterlerini önce bir ekranın ardından kendilerini anlatmalarıyla tanıtıyor. Ardından ortalama 20 kişilik bir dans grubuna mensup bu karakterlerin, kendileriyle ve birbirleriyle olan tüm dertleri bir partide ortaya seriliveriyor. Partinin ortak içkisi sangria’nın içerisine karıştırılan uyarıcı maddenin etkisiyle tüm dürtüler dışarı çıkıyor ve ardı arkası kesilmeyecek travmatik olaylar yaşanmaya başlıyor. Noé, insanın doğasını sorgulamaya açıyor Climax ile. Baskın renklerin ahengi, müziğin uyumu ile bütünleşiyor. Ve filmin sonunda izleyici kendisini, Noé’nin yaratmakta çok başarılı olduğu atmosferin içinde, sanki kendisi de aynı içkiyi içmiş gibi hissederken bulabiliyor.

Le Livre d’image (Fransa - İsviçre Ortak Yapım)

Fleuve Noir

Sauvage

Nos Batailles

Les Chatouilles

İlgi Özdikmenli İtalyan Sineması Lazzaro Felice (Yön. Alice Rohrwacher) İtalya, 2018 yılında sinemasıyla adını epey duyurdu. İlk gösterimini Cannes Film Festivali’nde yapan Lazzaro Fellice ya da Happy as Lazzaro, İtalyan yönetmen Alice Rohrwacher’in üçüncü uzun metraj filmi ve benim de bu yılki İtalyan filmleri arasındaki favorim. Tütün tarımının temel geçim kaynağı olduğu küçük bir İtalyan kasabasında geçen film toplumsal sınıf çatışmasının izlenebildiği bir yapım olarak karşımıza çıkar. Aynı zamanda karakterleri çevreleriyle bütünleşik hissettiren yumuşak ve sakin tonların kullanıldığı sinematografisiyle izlerken keyif vermektedir. Dogman (Yön. Matteo Garrone)

Loro (Yön. Paolo Sorrentino)

Sulla Mie Pelle (Yön. Alessio Cremonini)

Suspiria (Yön. Luca Guadagnino)

Şura Aydın Amerikan Sineması Green Book (Yön. Peter Farrelly) Filmin konusu, senaristlerinden biri olan Nick Vallelonga’nın babasının gerçek yaşam öyküsüne dayanıyor. Filmin diğer senaristleri ise aynı zamanda filmin yönetmeni olan Peter Farrelly ile Brian Hayes Currie. Film 1960lar Amerikası’nda Afro-Amerikalı siyahilerin kimlik mücadelesini en yoğun şekilde verdikleri bir dönemde geçiyor. İyi eğitimli, kültürlü ve başarılı bir piyanist olan Dr. Don Shirley ırkçılığın tavan yaptığı Amerika’nın güney eyaletlerine doğru bir turneye çıkacaktır. Dönemin ABD’sinde siyahilerin rahatsız edilmeden gezip, konaklayabilecekleri rotaları çizen ‘The Green Book’ isimli kitabın rehber edildiği yolculukta Dr. Don Shirley’e bir şoför ve koruma gerekmektedir. Filmin başında aslında kendinin de bir ırkçı olduğunu gördüğümüz Tony Lip adlı bar fedaisi bir süredir işsiz olması nedeni ile Dr. Don Shirley’nin teklifini kabule eder ve birbirine taban tabana zıt karakterlere sahip bu iki kişi birlikte çetrefilli bir yolculuğa çıkar. Captain Fantastic (2016) ile en iyi erkek oyuncu dalında Oscar adaylığı olan Viggo Mortensen ile Moonlight (2016) filmi ile en iyi yardımcı erken oyuncu dalında Oscar’ı kazanan Mahershala Ali’nin başrolünü üstlendiği filmde ayrıca Linda Cardellini, Don Stark, David An, Sebastian Maniscalco gibi isimler yer alıyor.

Bohemian Rhapsody

Isle of Dogs

Widows

First Man

Ezgi Ulukoca İran Sineması Three Faces (Yön. Jafar Panahi) Senarist Yönetmen Jafar Panahi’nin tarifsiz şekilde dokunaklı ve güzel bir meditasyonu andıran filmi Three Faces (2018) Panahi, Azerbaycan Türklerinin yaşadığı Türkiye yakınındaki küçük bir İran köyünde kendisine mesaj atan kayıp bir kızı ararken bir ülkenin ataerkil tutumlarını sorguluyor. Daha önceki işlerinde olduğu gibi yine çok sade başlayan öykü, sıradan bir arayıştan, yavaş yavaş kadınların, özellikle de oyuncu olanların, köyün erkekleri tarafından nasıl şeytan gibi gösterilmeye çalışıldığına doğru yol alıyor. Panahi’nin yirmi yıllık yurtdışı seyahat yasağı gerçeği de bu noktada filmin dokunaklılığını derinleştiriyor. Yönetmenin köylülerle anadili olan Azerbaycan Türkçesiyle konuşuyor olması ise filmin seyirciye sunduğu tatlı sürprizlerinden. Orange Days (Yön. Arash Lahooti, 2018)