Kıs(s)adan Hisse

Yönümüzü edebiyata çevirdiğimizde eldeki malzeme ne kadar fazlaysa ürünün oluşturulma sürecinin de o kadar rahat, kolay olduğunu görürüz. Bunun için yazarlar çoğunlukla roman yazmayı, öyküye tercih ederler. Çünkü öyküde harfler, sözcükler, cümleler kum saatin içindeki taneler gibi sayılıdır. Her biri öyle demlenmiş olmalıdır ki bardağı doldurduklarında içlerindeki öz, eklenen tüm suya tadı tam anlamıyla vermeli, her yerine eşit dağılmalı; yersiz ve fazlalık duran her ifadeden ari olmalıdır. Nitekim on sayfalık bir olayı bir sayfada anlatacak kadar vakit bulamamak da boşuna değildir. Sinemaya döndüğümüzde ne değişiyor peki? Temada ve konuda özü elde etmek için harcanan titiz çaba aynı kalırken değişen tek şey eldeki malzeme: artık kalemin yerinde kameramız, kâğıt yerineyse beyazperdemiz var. Bunlarla yazacağımız metinse bir "kısa film". Genellikle 40 dakikanın altındaki filmler uzun metraj olarak kabul edilirken bu kriterleri karşılamayan, 40 dakikanın altındaki filmler kısa metraj film olarak adlandırılır. Kısa filmlerin süre ile olan yarışı, aslında her bir saniyeyi değerli kılan ve her sekansta yoğun bir anlatımı gerektiren bir avantajdır. Dolayısıyla doğru bir alt okuma için dikkatle izlenmesi gereken sahneler, izleyiciyi de bu yoğun temponun ve yapbozun içine katar. Süre kısaldıkça sözün anlamı artar ve bize o birkaç dakikalık seyirden kıs(s)acık bir hisse çıkar. Ekibimizin seçtiği kısa film derlemesinden bakalım heybemize nasıl hisseler çıkacak... Rabia Elif Özcan Hotel Chevalier (Yön. Wes Anderson, 2007) Hotel Chevalier , lüks bir Paris otelinde saklanarak geçmişinden çaresizce kaçmaya çalışan Jack Whitman’ı odağa alıyor. Eski kız arkadaşı Jack’in izini bulunca, otel odasında bir buluşma gerçekleşir. Wes Anderson, bir cinsel kaçamaktan yararlanıp iki karakter arasındaki kuvvetli, melankolik ve oldukça karmaşık olan bağı izleyiciye aktarmaya çalışır. Diyaloglar karakterler hakkında bilgi vermekten çok bu amaca hizmet eder.Yönetmen, filmindeki romantizmi aşk tabloları üzerine inşa eder. Bu bağlamda her sahne ayrı birer tablo gibidir. Renkler, müzik ve kamera kullanımlarıyla size bir “Wes Anderson filmi” izlettiren Hotel Chevalier yönetmenin 2006 yapımı The Darjeeling Limited isimli filminin prologu olma özelliğini taşıyor. Simulacra (Yön. İlker Canikligil, 2001) “ Hayatım şu sonu olmayan boktan bilgisayar oyunlarına benziyor .” Simulacra , monoton bir hayatın içinde boğulan bir adamın, hayatının anlamsızlaşması üzerine yavaş yavaş gerçelikten kopuşunu aktarıyor. Ana karakter hem hayatını anlamlandırmak için aşkın bir güç arıyor, hem de ona meydan okuyarak bir kaçış arıyor. Bu kaçış arayışı monotonluğunu bir anlamda kırıyor, fakat tıpkı Pi (1998) filminde gördüğümüz gibi, karakter gittikçe yalnızlaşıyor ve kendi gerçekliğini yaratmaya başlıyor. Simulacra , yönetmenin ilk filmi. Film, Clermont-Ferrand Uluslararası Kısa Film Festivali’nden 2002 yılında ödülle döndü. Yönetmenin ekibimizle yaptığı röportajı sitemizde bulabilirsiniz. Atakan Özkan Six Shooter (Yön. Martin Mcdonagh, 2004) Son filmi Three Billboards Outside Ebbing,Missouri (2017) ile sene boyunca isminden söz ettiren Martin Mcdonagh'ın sinema macerası 27 dakikalık kısa filmi Six Shooter (2004) ile başladı. Konu olarak ölümü irdeleyen bir komedi filminin başarılı olma ihtimali normal şartlarda çok düşük olarak görülse de, McDonagh'ın kendine has tarzını yansıtması sayesinde film, 2006 yılı Akademi Ödüllerinde En İyi Kısa Film Oscar'ını almayı başardı. Karısını yeni kaybetmiş orta yaşlı Donnelly'nin, alışılagelmedik sakinliğiyle karısına kısa bir veda ederek hastane odasını terk etmesi, eve dönüş için yapacağı tren yolculuğunda başından geçecek trajikomik olaylar, susmak bilmeyen karakterler ve birbirine bağlanan küçük ironik hikâyelerle ilerleyen film, finalinde küçük çaplı bir şok etkisi yaratarak hafızalarda yer ediniyor. Helium (Yön. Anders Walter, 2013) Danimarka'nın yeni tanınan yönetmenlerinden Anders Walter'in Den Talende Kuffert(2011 ) ve 9 Meter (2012) filmlerinden sonra üçüncü kısa film denemesi olan ve yine bir erkek çocuğunun hayatından kesitler sunan Helium (2013), Walter'a 2014 yılı Akademi Ödüllerinde En İyi Kısa Film Oscar'ını kazandırdı. Ölümcül bir hastalığın pençesinde olan ve hastanede yatan Alfred'in, hastanenin hademesi Enzo ile arasındaki arkadaşlığı anlatan film, hikâyesinde bulunan dramı kurulan fantastik dünya ile yıkmaya çalışıyor. Alfred'in cennetin çok sıkıcı bir yer olduğuna dair düşüncesi ve bunu değiştirmeye çalışan Enzo'nun anlattığı hikâyeyle masalsı bir dünyaya dönüşen filmde kullanılan görseller seyircisine ayrıca keyifli dakikalar sunuyor. Burcu Keskin Ben Geldim Gidiyorum (Yön. Metin Akdemir, 2011) Ben seslerimle geliyorum, size sesleniyorum, ben geldim ve gidiyorum. Görüntülerinden çok sesleriyle izlediğimiz Metin Akdemir yapımı bir kısa film. Bu seslerin bir tonunda; İstanbul’da yaşayanların artık duymamaya başladığı, makinalara kayıtlı otomatik ritimler varken, diğer tonu ise sokak satıcılarının bir anlamda sattıkları ürün adına besteledikleri, kendileri ve düzenli olarak geçtikleri sokaklarla özdeşleşmiş olan ritimlere ait. Sesleri izliyor olmanın zevki ve güzelliği sadece, o sokaktaki eğlenceli tınılar olmasından gelmiyor. Uyandırdığı başka türlü bir his; filmde duyurulan seslerin bir başka hali kendi yaşadığımız sokakta da var, duyduğumuzun farkına varmıyoruz. Çoğunlukla “her şey yolunda, rutininde işliyor galiba” dedirtiyor içten içe. Bazen de duyduğumuz oluyor, uykudan uyandırıyor, sinirlendiriyor. Bunların hepsi evimizi yaşadığımız sokağa ait kılıyor, bağlıyor. Güneşin kendini gösterdiği günlerde evin belirli yerlerini belirli zaman dilimlerinde aydınlatması gibi tanıdık hissettiriyor sokaktan geçen sesler. Öte yandan, her ne kadar İstanbul, içinde yaşayana hep aynı görünse de zaman ilerlerken film tekrar izlendiğinde aralardan nostalji parçaları sızıyor. Bir sahnede, balık tutan insanların arkasında İstanbul’un kültür başkenti seçildiği yıla, 2010’a ait afişe denk geliyoruz. O zamandan bu yana çok yıl farkı olmasa da günlük hayattaki ufak değişimler beliriyor zihnimizde. Şehir gürültüyle işliyor ama otobüsler farklı, Akbiller ses değiştirmiş, biz önemsememişiz. Le Ballon Rouge (Yön. Albert Lamorisse, 1956) Çocukluk bir büyünün etkisi altında olmak gibi, bir an gelecek ve o etki yitip gidecek. Bu büyünün kaynağını görmek çok zor değil aslında; çocukken kavrayamadığımız şeyleri kendi mantığımıza uyduruyor, arzularımıza göre inanıyoruz. Le Ballon Rouge ( 1956 ) da çocukluk büyüsünü masumiyetle karıp sunan bir kısa film. Şehrin silik sokaklarında kıpkırmızı ve uçarı edasıyla gidip kendine arkadaş buluyor kırmızı balon. Ya da şöyle kurulabilir; yürürken zihninde dünyalar kuran küçük çocuk kendine kırmızı balondan arkadaş yaratıyor. Alıyor onu okula götürüyor, penceresinin dibinden ayırmıyor, yağmurdan ve mahallenin diğer çocuklarından koruyor. Öyle gerçek bir hayal ki bu; balon, gökyüzüne karışırken ardında arkadaşını yalnız bırakmıyor. Bu sefer çocuğun elinden o tutuyor, sarıp sarmalıyor balonlarla onu, yanında götürüyor gittiği yere. Şura Aydın Shok (Yön. Jamie Donoghue, 2015) Savaş, yine her canı farklı yakıyor ve yine “insan”ın anlamını baştan sona yeniden yazıyor: Shok . Tüfeklerin namlu ucundaki duman Kosova topraklarında tütüyor bu kez, ama acının dili ve rengi yine aynı. Bir tarafta Arnavutların, diğer tarafta Sırpların yaşadığı dünya, eşitliği dimağlardan silen görünmez bir çizgiyle ayrılmış. Burada cinsiyet yok, yaş yok ama ırk var, hem de en Sırp, en Arnavut şekilde. İngiltereli yönetmen Jamie Donoghue, savaşın hafızalardan silinmeyen izlerini takip ediyor. İki arkadaş, Kosova’nın dağlık bir yolunda seyahat ederken yolun ortasında karşılarına çıkan eski bir bisiklet, arkadaşlardan Petrit’i çocukluğunun derin yarasına geri götürür. Sırplarla Arnavutların çatıştığı dönemde Petrit, Sırp askerlere gizlice tütün satmaktadır. Bir gün bu işe en yakın arkadaşı Oki’yi de dâhil etmesiyle küçük yaşta yetişkin acıları tatmak zorunda kalırlar. Oki’nin, kendi parasıyla aldığı bisiklet, tütün satmaya gittikleri Sırp askerlerden birinin dikkatini çeker. Asker, kendi yeğeni yalın ayak gezerken bir Arnavut çocuğun bisiklete sahip olmasına tahammül edemez ve bisiklete el koyar. Bu olay, Petrit ile Oki’nin arasını açar, çünkü istemeden bu ihanet ve kaçakçılık işine giren Oki, sonunda hem aşağılanmış hem de bisikletinden olmuştur. Ancak onu esas üzen, ailesinden ve halkından gizli olarak, Arnavutlara zulmeden Sırplara gizliden gizliye tütün satmaları, dolayısıyla hain durumunda olmalarıdır. Petrit’e bu üzüntüsünü dile getiren Oki, bir süre onunla konuşmaz. Ancak bir gün askerlere karşı savunmasız bir durumdayken Petrit’in ona arka çıkması, iki arkadaşın arasındaki bağı, sıkı bir dostluk güveniyle yeniden inşa eder. Bu süreci anlatırken Donoghue, mümkün olan en sade ama en derin dil olan duyguları öyle doğal, içten ve doğrudan yansıtır ki iki arkadaşın konuşmasına ya da aynı dili konuşmasına gerek kalmaz. Aralarında ne kadar fiziksel, ırksal, inançsal fark varsa duyguların şemsiyesi altında eriyip gider. Geriye yalnızca insanlıkları, yani biricik özleri kalır ve birbirlerine sarılırlarken aslında küçücük yürekleriyle bu özü kucaklarlar. Filmin sonu ne yazık ki bir halk adına umudu filizlendirecek şekilde ilerlemez. Petrit’in evi, bir gün Sırp askerler tarafından basılır. Yaşlı, kadın, çocuk demeden evdeki herkes apar topar çıkarılarak köyden kovulur. Tarihlerini, ilk göz ağrılarını, doğum günlerini, çeyiz sandıklarını adım adım geride bırakırken arkalarına bakmalarına bile izin verilmez. Ve acı, çocukların gözünde bambaşka bir şekilde yeniden anlatılır bizlere: Petrit ve ailesi, köyü terk ettikleri sırada yanlarından Oki’nin bisikletiyle geçen Sırp çocuğun, Petrit’in gözyaşlarından yansıyan gülümsemesinde… Savaş, o bisikletin tekerleklerindedir ve insanın hırsı pedallara dokundukça tüfeklerin namlu ucundaki duman tütmeye devam edecek, Petrit ile Oki her şeye rağmen el ele tutuşacak ve ağlayacaktır. Rabia Elif Özcan Menderes Kıyısında (Mehmet Can Mıcık, 2017) Karşınızda duran yaşlı bir insana baktığınızda,yalnızca o insanın şu anki halini görürsünüz. O hale nasıl geldiği büyük bir muammadır. Belki çok sıradan bir hayatı, belki de çok ilginç bir hayatı olmuştur. Ama önünde sonunda akıp giden zamanı elinde tutamadığını, yüzüne bakınca anlayabilirsiniz. Menderes Kıyısında belgesel kısa filminde de ömrünün son demlerinde olan Abdullah Koçarlı'nın ilginç hikayesine yer verilmektedir. Cambazlık ve sihirbazlıkla hayatını geçiren ve çoğu insanın göremeyeceği nadide deneyimlere sahip olan Koçarlı'nın bir yandan geçmişini dinlerken diğer yandan da şimdiki halini izleriz. Her birimizin şu anda ne iş yaptığının ya da nasıl hayat koşullarına sahip olduğunun öneminin olmadığını yüzümüze vurur Menderes Kıyısında. Mehmet Can Mıcık yönetmenliğindeki Menderes Kıyısında, Boğaziçi Film Festivali'nden En İyi Ulusal Kısa Belgesel ödülüyle dönerek, insanlarımızın hayat hikayelerini duymayı özlediğimizi bizlere hatırlatıyor. Kot Farkı (Ayris Alptekin, 2016) Hak talep etmenin zamanı olurmu? Cenazede para istenir mi? Tek bir soruna iki ayrı açıdan bakan bu soruların, etiğin hangi taraf lehine olduğunu ortaya döken şey, durumun kendisi olacaktır. Kot Farkı kısa filminde tarafınızı ister istemez hak talep eden olarak belirleyebilirsiniz. Çünkü ölen kadının çocukları, bakıcının parasını ödememek için cenazenin arkasına saklanırlar. Yani önemli olan şey ölüm değildir; ölüm bir bahanedir. Başka bir insanın talep ettiği hak doğrultusunda yaşamını devam ettirebilmesinin söz konusu olduğu bir durumda, bahaneler işlemez konumda olmalıdır. Hatice Arslan, Hülya Gülşen ve Şehsuvar Aktaş gibi iyi isimleri bir kısa filmde görmek şaşırtıcı olduğu kadar sevindirici durumda. Kendisini Mavi Dalga filmindeki oyunculuğu, Ben Bir Slogan Buldum, Annem Benim Yanımda belgeseliyle ve Kar filmi için Adana Film Festivali'nden aldığı En İyi Kurgu ödülüyle tanıdığımız Ayris Alptekin, Kot Farkı'nın yönetmenlik koltuğuna oturuyor. Özlem Yenilmez Bitmiş Aşklar Müzesi (2017) Ödüllü fotoğrafçı Murathan Özbek’in ilk kısa metraj filminde Gün Koper, Büşra Develi ve Ahmet Rıfat Şungar rol alıyor. Zagreb ve Los Angeles’te bulunan Bitmiş İlişkiler Müzesi’nden esinlenilerek kurgulanan filmde, Ali karakterinin hayali aşklarının hikayesi anlatılıyor. Ali, insanlarla iletişim kuran biri değildir. Bir gün, Bitmiş Aşklar Müzesi adında bir müzenin kurulacağını öğrenir ve orada çalışmak üzere başvuruda bulunur. Müzede, biten aşklara ait anıları barındıran eşyalar sergilenecektir. Eski aşıklar birer birer biten aşklarına ait eşyaları müzeye bağışlamaya başlarlar. Hiç yaşamadığı aşkların hayalini kurabilmek için yavaş yavaş gerekli malzemeyi toplarken Ali’yi ilgilendirmeyen tek şey, bu eşyaların sahip olduğu gerçek anılardır. Ali, bir zamanlar yaşanan aşkları hayal ederken aşıkların mutluluğuna dokunur çünkü Ali’nin bu müzeye bağışlayabileceği hiçbir şeyi yoktur. Esrarengiz birinin müzeye bir kutu içinde bıraktığı eşyaların tanık olduğu aşk ise Ali’yi diğerlerinden daha çok etkiler. Hayallerinde yaşayan Ali, artık o aşkın bir parçasıdır. Eşyaların sahibine kapılan Ali, hiç beklemediği bir anda gerçekle karşılaştığında ise tıpkı boyacı Halil’in Meral’i ya da Mecnu’nun Leyla’yı reddetmesi gibi gerçekten kaçacaktır. Hevêrk / Çember (2016) Yönetmen Ruken Tekeş’in ilk kısa filmine konu olan hikaye yönetmenin babasının başından geçen gerçek bir olaya dayanıyor. Mezopotamya’da farklı etnik kökene, dine ve dile sahip çocuklar birarada yaşamaktadır. Öğretmenlerinin o hafta ‘O’ harfini öğretmesi, Ezidi olan Zelal’in hayatını bir anda karabasana dönüştürecektir. Ezidi inancına sahip birinin bir çember içine alınması halinde bu kişinin çemberden çıkamadığını bilen sınıf arkadaşları, tenefüs sırasında Zelal’in etrafına bir çember çizerler. Tenefüs bitip de ders başlamasına karşın Zelal o çemberin içinden çıkamamıştır. Zelal’in yokluğunu fark eden öğretmeni ve sınıf arkadaşı Zeki, Zelal’in yardımına koşacaktır. Senaristliğini ve yönetmenliğini Ruken Tekeş’in yaptığı filme konu olan hikaye, yönetmenin babasının başından geçen gerçek bir olaya dayanıyor. Filmin sular altında kalacak olan Hasankeyf’te çekilmiş olmasının yanı sıra film hakkında bir diğer önemli bilgi ise yönetmenin ilk kısa filmi olan Hevêrk / Çember’in 69. Cannes Film Festivali’nin kısa film bölümünde gösterilmek üzere ‘2016 Cannes Court Metrage’a davet edilmesidir. Ezgi Ulukoca Yaptıklarını, konuştuklarını kim unutabilir sevgilim? Hangi karanlık unutturabilir sevgilim? Olmuşları, olanları kim unutturabilir? Korku unutturabilir mi sevgilim? Yaşam mı? Zulüm mü? Dünyanın zevki sefası mı sevgilim? Yoksa ölüm mü unutturacak sevgilim? Hayır, hiçbir karanlık unutturamaz sevgilim. Hüseyin Karabey'in hem senaryosunu yazdığı hem de yönetmenliğini yaptığı Hiçbir Karanlık Unutturamaz (2011) Rakel Dink'in eşi Hrant Dink'in cenazesinde okuduğu mektuptan hayata geçirilen bir kısa animasyon. Film Rakel Dink`in okuduğu mektup ile ruhani ve evrensel bir mesaj verdiği anı siyah beyaz animasyon ile ölümsüzleştirmeye çalışıyor. Hammaddesini hayatın ta kendisinden bulan animasyon yaratıcı bir toplumsal bellek çalışması olarak hepimiz için çok değerli. Yağmur Karagöz

YazarınDiğer Yazıları

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Editörün Seçtikleri

Welcome Back!

Create New Account!

Retrieve your password