Yugoslav Kara Dalgası’nın en önemli temsilcilerinden Dušan Makavejev’in ülkesinde on altı yıl yasaklı kalan filmi W.R. – Misterije Organizma (1971), özellikle cinsellik ve siyaset anlamında sınırların ötesinde gezinir. Film, ilk yarıda sosyalizmi ve psikanilizmi bir araya getirmeye çalışmış bir kuramcı olan Wilhelm Reich’e odaklanır. Cinsel özgürleşmenin sınıflı toplumları ortadan kaldırarak mümkün olacağını savunan Reich’i zaman zaman hastalarından dinler, zaman zaman da arşiv görüntülerinden izleriz. Tam anlamıyla belgesel olarak tanımlayabileceğimiz birinci bölümün ardındansa film, bir anda kurmaca bir aşk hikâyesine geçiş yapar. Ki bu aşk hikâyesinde de kadın karakter Reich’in erkek karakter de Stalin’in temsilidir. Sosyalizmi devam ettirme amacı dışında ortak hiçbir noktası olmayan bu kişilerin temsillerinin yaşadığı aşk da elbette bir o kadar tuhaftır.
Entelektüel montaj kullanımının nadide bir örneği olan W.R. – Misterije Organizma, kurmacayı, belgeseli, arşiv görüntülerini, film sahnelerini tek bir potada eritebilen eşsiz bir yapımdır. Duvar yazılarından reklam jinglerine, Reich’in gerçek ses kayıtlarından üst sese, komünist marşlardan şarkılara, fotoğraflardan gazete kupürlerine, filmle alakası olmayan görüntülerden Stanilist dönem filmlerinden parçalara kadar yok yoktur.
Tuba Büdüş
