İtalyan oyun yazarı, tiyatro yönetmeni ve oyuncu Dario Fo 90 yaşında hayatını kaybetti. Dario Fo, darbe girişiminin ardından oyunlarının Türkiye’de sahnelenmesine engel konulmasına ilişkin olarak, “Bundan onur duyuyorum, benim için ikinci kez Nobel kazanmak gibi” demişti.
AFP, Nobel Ödüllü Oyun Yazarı, Yönetmen ve Oyuncu Dario Fo’nun yaşamını yitirdiğini duyurdu.AFP, Nobel Ödüllü Yazar, Oyun Yazarı, Yönetmen ve Oyuncu Dario Fo’nun yaşamını yitirdiğini duyurdu.
1926 doğumlu İtalyan yazar, 1997 yılında Nobel Edebiyat Ödülü kazanmıştı.
DARİO FO KİMDİR?
1997 yılında Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü adlı oyunuyla Nobel Edebiyat Ödülü kazanmıştır.
Dario Fo, 24 Mart 1926 tarihinde İtalya, Sangiano’da Felice Fo ve Pina Rota Fo çiftinin oğlu olarak doğdu. Babası lokomotif sürücüsü bir makinist idi. Fulvio adında bir erkek kardeşi vardır. Kız kardeşi Bianca Fo Garambois de bir yazardır. 1940 yılında eğitimi için Milan’a taşındı. Brera güzel sanatlar akademisinde okudu. 1952 yılında Milano’da tiyatro oyunculuğuna başladı. İtalyan oyun yazarı, yönetmen, mim oyuncusu ve tiyatro yöneticisi. Gösterileri güncel sorunlardan kaynaklandığı için tiyatro karikatürcüsü, toplumsal ajitatör ve radikal palyaço olarak da nitelenmiştir. Önceleri küçük kabare ve tiyatrolar için yergili revüler yazımında bir metin yazarına yardım etti. Oyuncu Franca Rame ile evlendikten sonra 1959’da karısıyla birlikte Dario Fo France Rame Topluluğu’nu kurdu. Eşi ile birlikte “Canzonissima” adlı televizyon programında sundukları komik skeçlerle kısa sürede tanındı.
Zamanla siyasal bir ajitprop tiyatrosu geliştirdiler. Çoğu kez küfürlü ve açık saçık da olsa oyunları temelde commedia dell’arte geleneğine dayanıyordu ve Fo’nun deyişiyle “resmi olmayan solculuk”la kaynaşmıştı. Dario Fo ve eşi Franca Rame 1968 yılında İtalyan Komünist Partisi’yle bağları olan Yeni Sahne adlı bir başka topluluk kurdular.
1970 yılında ise Halk Tiyatrosu ile fabrika, park, spor alanı gibi halkın toplu olarak bulunduğu yerleri dolaşmaya başladılar. Morte Accidentale di un anarchico (1974; Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü, 1990) ve Non si paga, non si paga! (1974; Ödemiyoruz, Ödeyemeyeceğiz!) gibi oyunları çok tutuldu. Bir oyuncu olarak Fo en çok, tek başına bir yetenek gösterisi yaptığı Mistero Buffo’daki (1973) rolüyle tanındı. Her izleyici topluluğu önünde değişecek kadar güncelliğe dayanan bu yapıt ortaçağ gizem oyunlarının çağdaş bir uyarlamasıdır. 1997 yılında Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü adlı oyunuyla Nobel Edebiyat Ödülü kazanmıştır. Oyunları çoğu zaman skandal olarak nitelendirildi ve sahnede bile tutuklandı. Dario Fo’nun çalışmaları; Türkiye, Arjantin, İsveç ve Yugoslavya, Şili, İngiltere, Hollanda, Polonya, Romanya, Güney Afrika, Güney Kore, İspanya, Sri Lanka, dahil olmak üzere 30 dile çevirisi yapılmıştır.
Dario Fo, 1954 yılında İtalyan tiyatro oyuncusu Franca Rame ile evlendi. 29 Mayıs 2013 tarihinde eşi vefat etti. Jacopo Fo (d.31 Mart 1955) adında bir oğlu vardır.
Oyunları
Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü (Morte Accidentale di un Anarchico- 1970)
Klaksonlar, Borazanlar ve Bırtlar(Oyun “YÜZSÜZ” ismiyle de geçmektedir)
Kadın Oyunları (Female Parts- 1981)
Elizabeth, Neredeyse Kadın
Ödenmeyecek, Ödemiyoruz (Non si Paga! Non si Paga! – 1974)
Japon Kuklası
Açık Aile
Ödülleri
1981 Sonning Ödülü
1986 Obie Ödülü
1997 Nobel Edebiyat Ödülü
1997 İtalya Kültür ve Sanat Altın Madalyası (Devlet madalyası)
Kaynak: BirGün Gazetesi & Sol Haber Portalı
