Fil'm Hafızası
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    Mi país imaginario (2022)
    Belgesel

    Mi país imaginario (2022)

    Ahmet Sert
    2 ay önce
    La Traversée (2021)
    Animasyon

    La Traversée (2021)

    Selin Tanyeri
    2 ay önce
    Arsenic and Old Lace (1944)
    Film Önerileri

    Arsenic and Old Lace (1944)

    Ekin Tayman
    2 ay önce
    Dreamgirls (2006)
    Film Önerileri

    Dreamgirls (2006)

    Göksu Ertüren
    2 ay önce
    Rancho Notorious (1952)
    Western

    Rancho Notorious (1952)

    Mustafa Yılmaz
    2 ay önce
    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)
    Film Önerileri

    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)

    İrem Yavuzer
    2 ay önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Sonsuzluk Bizi Yutmadan Önce: Infinity Pool (2023)
    Eleştiri - İzlenim

    Sonsuzluk Bizi Yutmadan Önce: Infinity Pool (2023)

    İrem Yavuzer
    1 gün önce
    Ey Tanrım, Çık Dışarıya Oynayalım: Aya (2017)
    Eleştiri - İzlenim

    Ey Tanrım, Çık Dışarıya Oynayalım: Aya (2017)

    Rabia Elif Özcan
    1 gün önce
    The Idiots (Lars Von Trier, 1998)
    Eleştiri - İzlenim

    The Idiots (Lars Von Trier, 1998)

    Göksu Ertüren
    5 gün önce
  • HABERLER
    76. Cannes Film Festivali’ne Dair İlk Sırlar Açıklandı!
    Haberler

    76. Cannes Film Festivali’ne Dair İlk Sırlar Açıklandı!

    Nehir Arslan
    16 saat önce
    34. Münih Türk Film Festivali Başlıyor!
    Haberler

    34. Münih Türk Film Festivali Başlıyor!

    Yakamoz Sözübir
    1 gün önce
    Joker 2 Setinden İlk Görseller Geldi
    Haberler

    Joker 2 Setinden İlk Görseller Geldi

    İrem Naz Güvel
    2 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Çerçeve (2020)
    Kısa Filmler

    Çerçeve (2020)

    Günsu Akçatepe
    2 ay önce
    The Thing (2011)
    Kısa Filmler

    The Thing (2011)

    Seda Ertunç
    5 ay önce
    Kimin Umurunda (2020)
    Kısa Filmler

    Kimin Umurunda (2020)

    Zeynep Özaydın
    8 ay önce
  • PLAYLISTS
  • PODCASTS
  • ETKİNLİKLER
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • İLETİŞİM/REKLAM
No Result
View All Result
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    Mi país imaginario (2022)
    Belgesel

    Mi país imaginario (2022)

    Ahmet Sert
    2 ay önce
    La Traversée (2021)
    Animasyon

    La Traversée (2021)

    Selin Tanyeri
    2 ay önce
    Arsenic and Old Lace (1944)
    Film Önerileri

    Arsenic and Old Lace (1944)

    Ekin Tayman
    2 ay önce
    Dreamgirls (2006)
    Film Önerileri

    Dreamgirls (2006)

    Göksu Ertüren
    2 ay önce
    Rancho Notorious (1952)
    Western

    Rancho Notorious (1952)

    Mustafa Yılmaz
    2 ay önce
    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)
    Film Önerileri

    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)

    İrem Yavuzer
    2 ay önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Sonsuzluk Bizi Yutmadan Önce: Infinity Pool (2023)
    Eleştiri - İzlenim

    Sonsuzluk Bizi Yutmadan Önce: Infinity Pool (2023)

    İrem Yavuzer
    1 gün önce
    Ey Tanrım, Çık Dışarıya Oynayalım: Aya (2017)
    Eleştiri - İzlenim

    Ey Tanrım, Çık Dışarıya Oynayalım: Aya (2017)

    Rabia Elif Özcan
    1 gün önce
    The Idiots (Lars Von Trier, 1998)
    Eleştiri - İzlenim

    The Idiots (Lars Von Trier, 1998)

    Göksu Ertüren
    5 gün önce
  • HABERLER
    76. Cannes Film Festivali’ne Dair İlk Sırlar Açıklandı!
    Haberler

    76. Cannes Film Festivali’ne Dair İlk Sırlar Açıklandı!

    Nehir Arslan
    16 saat önce
    34. Münih Türk Film Festivali Başlıyor!
    Haberler

    34. Münih Türk Film Festivali Başlıyor!

    Yakamoz Sözübir
    1 gün önce
    Joker 2 Setinden İlk Görseller Geldi
    Haberler

    Joker 2 Setinden İlk Görseller Geldi

    İrem Naz Güvel
    2 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Çerçeve (2020)
    Kısa Filmler

    Çerçeve (2020)

    Günsu Akçatepe
    2 ay önce
    The Thing (2011)
    Kısa Filmler

    The Thing (2011)

    Seda Ertunç
    5 ay önce
    Kimin Umurunda (2020)
    Kısa Filmler

    Kimin Umurunda (2020)

    Zeynep Özaydın
    8 ay önce
  • PLAYLISTS
  • PODCASTS
  • ETKİNLİKLER
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • İLETİŞİM/REKLAM
No Result
View All Result
Fil'm Hafızası
No Result
View All Result
Home Sinema Yazıları Eleştiri - İzlenim

Bir Yankesici Ruhunu Arıyor: Pickpocket

Sezen Sayınalp Sezen Sayınalp
8 sene önce
Eleştiri - İzlenim, Sinema Yazıları
Okuma Süresi: 7 min
0
0
Bir Yankesici Ruhunu Arıyor: Pickpocket
Facebook'ta PaylaşTwitter'da PaylaşWhatsapp'ta Paylaş

Michel’in eli cebimizde. Cüzdanları yoklayan ellerin ve gözlerin ahengiyle kalabalıklara karışıyor Bresson’un kamerası. Alabildiğine ifadesiz yüzlerin arasında Michel ceket ceplerini yokluyor. Hırsızlığı sanata dönüştürmenin ruh hâline bürünürken; bir yetkinlik ve tatmin aracı bulmaktan çok benliğini katman katman bizlere açan yolları ortaya çıkarma arayışına dönüştürüyor cepleri yoklamayı. Bu aracı para mı, sahip olma içgüdüsü mü yoksa birine ulaşma gayesi mi, şimdilik belirsiz. Michel ustalıklı hareketlerle cüzdanlara uzanmaya çalışırken, Bresson da bir yankesicinin ruhuna ulaşmayı arzuluyor.

Robert Bresson, sinema tarihinde insanın en dolaysız hâliyle zaaflarını, zayıflıklarını, doğrularını, yanlışlarını anlatagelmiş. Kamerasını bize durumu netleştiren bir aracı yapıp görmenin, anlamanın mümkün olan yollarını sunarken, hikâyelerinin şekillendirdiği ilham ve benzersiz yönetmenliğinin getirdiği oyunlarla meydana çıkan sanat eserlerinin içine insana dair karmaşaları saklayan bir sihirbaz olmuş. Onun yazarlık ve yönetmenlik dehasının içinde kaybolduğumuz filmleriyle kendimizi, bize doğrultumuş bir aynanın önünde buluveriyoruz. Çünkü anlatılan biziz, izlediğimiz de kendi hikâyemiz. 1959 yapımı Pickpocket için de geçerli tüm bunlar. Pickpocket, Michel (Martin LaSalle) adında bir gencin, kendini içinde olmak istemediği bir yankesicilik serüvenine kaptırmasının öyküsü. Bu serüvene kendini tutsak etmesi ise bilmediği bir yolun izini süren bir farkındalık hâline ulaştıracak onu. Michel ile birlikte saklı olanı açığa çıkarma, arama ve görme ihtiyacının ne boyutlara gelebileceği de Bresson’un sihri. Bu sihri anlamak için filmin başından itibaren Michel ile ilgili bize söylenenleri yoklayalım.

pickpocket3

Filmin açılışıyla beraber, Michel’in içinde bulunduğu cesaret etme ve eyleme geçme dürtüsünün konu edildiği temel hareket noktası hırsızlığa dayanıyor. Yankesiciliğe başlayan karakterimizin yaptıklarının kendi üzerindeki yansımalarını da yine kendi sesinden dinliyoruz. Böylece Bresson, kamerasını  Michel’in gözünden kalabalığın içindeki insanlara doğrultup suça yakınlaşmanın gerilimini bize hissettirirken; Michel de kendi sesinden içine girdiği kâbusun etkilerini anlatmaya başlıyor. Yaratılan bu kompozisyon, gerçeklik ve anlatım arasındaki dengenin uyumunu gösteren bir yola dönüşüyor film boyunca. Yüzlere ve ellere yapılan yakın çekimlerin eylemin asıl amacıyla bütünleşerek uygulanması, bir bakıma seyirciyi de yankesiciliğe  hazırlayan önemli bir anahtar. Michel kendini yankesiciliğe hazırlıyor hazırlamasına ama onun durgun hâli, cansız bakışları ve omuzları çökük duruşuyla içinde bulunduğu eylemden çok onu buna hazırlayan nedenleri sorgulamamız gerekiyor. Onun verdiği bu kararın ve içinde bulunmayı seçtiği kâbusun dayanağı Michel’in elde etme ihtiyacından mı yoksa benliğine ulaşma çabasından mı kaynaklanıyor? Film ilerlerken karşımıza çıkan anne-oğul ilişkisi ve ardından Jeanne (Marika Green) ile kurulan ilişki bu soruyu cevaplayacak ipuçlarını da peşi sıra getirmiş oluyor böylelikle. Michel’in kurduğu ilişkilerde, hissettiklerini bize anlattığı sahnelerde, kendini toplumdan izole etmiş ve yetişkinliğe erişememiş bir adamı görüyoruz. Bu erişememenin devamında ise insanın tamamlaması gereken süreçleri aşamayan bir adamın adım adım yaklaştığı bir kriz var elbet. Bu krizin sebebini sadece büyüme dönemlerinden birine ulaşamamasıyla temellendirmek eksik kalacaktır bu yüzden. Michel’in geçmişine ve özellikle çocukluğuna dair çözülmeyen durumlar olduğu da ortaya çıkıyor. Annesini görmekten kaçınması, annesinin hayatına dahil olmadığı için ikisi adına da yarattığı eksiklik hissiyatını maddiyatla karşılayabileceği inancını daha da güçlendirmeye çalışıyor. Bu inancı kendince temellendirirken, yani bir nevi maddeyle ilişkisini benlik ile ilişkisinin önüne koymak için karar verirken, hayatını büyük ölçüde değiştirecek ve hatta yankesicilikle ulaşmaya çalıştığı belirsiz hissiyatın ötesine geçirecek olan asıl kişiyle tanışıyor: Jeanne’le… Jeanne, filmin ve Michel’in bulmak istediği yolun anahtarı olduğunu bir şekilde ifade ederek tanıştırıyor kendisini Michel’e ve bizlere. Michel’in annesinin dairesinin anahtarını elinde tutan ve onun gözlerinin içine bakan bir kadın o. Filmin çehresini değiştiren bir renk…

pickpocket2

Bresson’un, filmin başında da anlattığı üzere, bir takım resimler ve seslerle bir gencin zaafını anlatırken karşımıza çıkmış olan bir resme ve o resimle birlikte gelen bir sese dönüşüyor adeta Jeanne. O ana kadar bulmak istediğinin peşinden giden Michel’in sadece dolaştığı yollar ve mekanlar aydınlıkken, Jeanne ile birlikte bu sefer onun olduğu yerler de aydınlamaya başlıyor. Kapıların ardında başka bir kapıyı açmak için bekleyen kadın, böylece Michel’in sırlarının da ortağı oluveriyor. Krizi aşacak anahtarın sahibi de diyebiliriz öte yandan Jeanne için. Maddiyatla gerçekliğin sınırlarını kaybetmeye başlamış bir karakterin kurtarıcısı olarak gelirken, Michel için kurtuluş olabilecek çözümlemeleri de saklı tutuyor. Michel dedektifle (Jean Pélégri) olan sorgulamada gösterdiği tepkide de, yankesiciliğin bir dans gösterisini andıran inceliklerini öğrendiği sahnelerde de duyması gereken gerilimi, heyecanı ve hissetmesini öngördüğümüz adrenalini bir tek Jeanne için topluyor ruhunda. Bu heyecan ve bütünleşme Jeanne için ortaya çıkarken, film başka bir eleştirinin de zeminini hazırlıyor. Hırsızlığın ahlaki boyutunu derinleştiren bu zemin, filmin bir diğer anahtar karakteri Jacques’in (Pierre Leymarie) söyledikleriyle biçimleniyor: “Bütün hırsızlıklar o kadar önemli değilidir. Bazıları affedilebilir. Örneğin nedeni fakirlikse.”. Bu cümlelerle karşımıza çıkan tablonun, sosyal statünün ve bu statüyü belirleyen temel etken olan paranın, toplum içinde yarattığı adaletsizliğe karşı yapılan bir vurgu olduğu çok açık. Bu adaletsizliğin peşinden gelen ihtiyaç kavramlarının biçimlenmesi, paranın bir güç ve yetkinlik simgesi olma ve bireyin yetkinliğe ulaşma hâlini Michel’in bedeninde ve beyninde bir araya getiriyor Bresson. Bununla birlikte, ihtiyacı, eksikliği kendini tehdit eden bir eylemin içinde giderme yolunu seçmesi de cezalandırmaya yönelik bir yatkınlığı olduğunun açığa çıkmış hâli olurken, Michel önündeki riskleri arttırıp cezalandırılmayı sürdürme hevesini hiç kırmıyor. Pickpocket‘in seslerin ve resimlerin arasına sakladığı sır bu hevesin sürekliliğinde. Jeanne bir kırılma olarak karşımıza çıkmasına rağmen, bu cezalandırma isteğinin Jeanne’dan sonra da değişmemesi Michel’in yolculuğunu noktalandıracak asıl derdin peşine düşmesinden kaynaklanıyor. Yalnızlığı merkezine almış bu dert, affetmeyi, büyümeyi, ihtiyaçların farkına varıp görmeyi öğrenerek çözülecek cinsten. Bunu çözmek için seçtiği yol kendini mecazi anlamı aşan bir cezalandırmaya sokacağı bir gerçekliğin içinde. Kendini affedememesinin sebebi olan suçluluğu maddi bir suçluluğa dökerek öfkesini yönlendirmiş ve bu şekilde dışa vurmuş. Tony Pipolo’nun da Robert Bresson: A Passion for Film adlı kitabında açıkladığı gibi Michel’in aslında çözülmemiş bir Oedipal kompleksle birlikte süregelen obsesif-kompulsif kişiliğinin onu, sosyopatiye varan eylemlerin içine sokan bir dürtüye dönüştürdüğünü görmüş oluyoruz. Cezanın bir çalma dürtüsünden ileri gelmediği tamamlanamamış benliğin antisosyal kişilik bozukluğuyla beraber bir Oeadipal kompleksin izlerinin cezalandırma bahanesi olduğu da böylece aydınlanmış oluyor.

Robert Bresson, bize Michel ve Jeanne’i yani kendisinin de belirttiği gibi iki yalnız kalbi gösterirken, yönetmenliğinde sıkça kullandığı tercihleri yapmaktan da geri durmuyor. Film boyunca hem hikâyesini izlediğimiz hem de anlatıcı olarak sesini duyduğumuz Michel’i oynayan Martin LaSalle ve filmin kırılma noktasını gerçekleştirip Michel’in yolculuğunu nihayete erdiren Jeanne’e hayat veren Marika Green’in ilk performansları Pickpocket. Kamera önüne yeni geçen bu iki insanın yalnızlık yorumunu sunmuş oluyor Bresson. Çekingenliğin, korkunun ve belirsizliğin en gerçek hâlini oyuncuların kendi gerçeklikleriyle birleştirerek Michel ve Jeanne’in portrelerini oluşturuyor böylelikle. Oyuncu seçimlerinin yanı sıra konuyla ve eylemle bütünleşen kamera oyunlarının ve seslerin eşliğinde tırmanan gerilim, Michel yanı başımızdaymış izlenimi veriyor. Sinema tarihinin en çok konuşulan yankesicilik sahneleri, hırsızlığın çirkin tarafını, bir eksikliğin arayışı olarak sunan aydınlıkta gerçekleşiyor. Bu sahnelerde her şeyi çok net, abartısız ve uyum içinde görmemiz; ellere, bakışlara ve izlerken bile yüzümüzde duyduğumuz nefeslere odaklanmamız Bresson’un atmosferi yaratırken eyleme yabancılaşıp, bu eylemin yarattğı hissiyatın bâki kalışını gösteriyor. Yapılan eylemden sorumlu olmanın yanına, sonuçlarını üstlenmenin getirdiği sorumluluklar da çıkıyor. Dış mekan sesleriyle bütünleşen bu sahnelerde Michel ile birlikte sürekli bir izleme ve takip hâlinde oluşumuz Bresson’un notları arasında yer alan “Gördüklerimiz duyduklarımızı kopyalamamalı.” sözünün kanıtı gibi. Biz duyduğumuz, duyumsadığımız gerçekliğin içinde, bilmediğimiz, bize gösterilmeyen saklı doğruların peşine düşüyoruz. Michel’in yankesiciliğe yönelterek yaptığı bu yolculuğu, Bresson’un bize yansıttığı yüzlerde buluyoruz.

pickpocket1

Pickpocket, kendi dünyasının saklı kalanlarını bulmaya çalışan bir adamın kâbusunu aktarırken, filmin sonundaki uyanış ise müzikle beraber yükselen bir yeniden doğuşun ve bu tamamlanma yolculuğunun nihayete ermesinin de resmini sunuyor bize. Çözümsüzlük hissinin devamında kendini suç üstü yakalatan Michel’in hapishanede ziyaretine gelen Jeanne ile görüşmesindeki cinsel arzunun ve kendini açığa çıkarma hâlinin tepe noktası olan final, Michel’ın kabusundan uyanışındaki rahatlığı bir bakıma. Rekin Teksoy’un Sinema Tarihi adlı kitabında da belirttiği gibi, onun yanında duran ve yaptıklarına karşı affediciliğini saklı tutan bu kadının aşkını keşfetmesi için hapse girmesinin gerekliliğini gösteriyor. “Oh, Jeanne. Sana ulaşmak için öyle tuhaf yollardan geçmem gerekti ki…” dediği anda Jeanne de, Michael de -ve bizler de- yüzümüze yapışmış maskeleri atıp yeni gerçekliğimize kavuşuyoruz.

 

Kaynakça:

Bresson, R. (1977). Notes on the Cinematographer. New York: Urizen Books.

Pipolo, T. (2010). Robert Bresson: A Passion for Film. Oxford University Press.

Teksoy, R. (2005). Sinema Tarihi. İstanbul: Oğlak Yayınları.

Etiketler: 1959analizeleştiriizlenimjean pélégrimarika greenmartin lasallepickpocketpierre leymarierekin teksoyrobert bressonsezen sayınalptony pipoloyankesici
Sezen Sayınalp

Sezen Sayınalp

İzmir'de doğdu. Kendini bildi bileli sinemaya ve tiyatroya ilgi duyuyor. Tabii ki müziği de ihmal etmiyor. O yüzden hayatı, müzik dinlerken bir filmde oynadığını hayal ederek geçiyor. Kendi deyimiyle seyyar psikolog, amatör yazar, profesyonel dinleyici.

YazarınDiğer Yazıları

    Pépé le Moko (1937)

    Pépé le Moko (1937)

    15 Kasım 2015
    Bir Hayatım Olsaydı…*: The Long Day Closes

    Bir Hayatım Olsaydı…*: The Long Day Closes

    12 Kasım 2015
    Die Abenteuer des Prinzen Achmed (1926)

    Die Abenteuer des Prinzen Achmed (1926)

    10 Kasım 2015
Sonraki Yazı
D-Marin Turgutreis Uluslararası Klasik Müzik Festivali 15-19 Ağustos’ta!

D-Marin Turgutreis Uluslararası Klasik Müzik Festivali 15-19 Ağustos’ta!

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Editörün Seçtikleri

Birlikte Ama Yalnız: Vortex (2021)

Birlikte Ama Yalnız: Vortex (2021)

Tuba Büdüş
3 Temmuz 2022

Bir Sahne- Ne Kadın Ne Doğa Ne Ana: Clara Sola (2021)

Bir Sahne- Ne Kadın Ne Doğa Ne Ana: Clara Sola (2021)

Rabia Elif Özcan
24 Haziran 2022

Savaş Temalı Filmler: Gerçek Mi, Kurmaca Mı?

Savaş Temalı Filmler: Gerçek Mi, Kurmaca Mı?

Selin Tanyeri
28 Nisan 2022

Sekiz Buçuğa On Var: Korkusuz Korkak (1979)

Sekiz Buçuğa On Var: Korkusuz Korkak (1979)

Mustafa Yılmaz
14 Nisan 2022

Bedenden Damlayan Korku: Titane (2021)

Bedenden Damlayan Korku: Titane (2021)

Ahmet Sert
5 Kasım 2021

  • Biz Kimiz?
  • Gizlilik Politikası
  • KVKK
  • Çerez Politikası
  • İletişim Reklam

Fil'm Hafızası © 2023

No Result
View All Result
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
    • Biz Kimiz?
    • Ekibimiz
    • Gönüllülük İlanları
  • Film Önerileri
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
  • Sinema Yazıları
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
  • Haberler
  • Kısa Filmler
  • Playlists
  • Podcasts
  • Etkinlikler
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • İletişim Reklam

Fil'm Hafızası © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In