Timothy Walter Burton
Tıpkı bir edebiyat klasikleri listesi oluşturur gibi sinemada özellikle çocuk ve animasyon klasiklerini sıralayacak olursak şüphesiz Timothy Walter Burton, hepimiz için özel bir yerde duracaktır. Çünkü o, 80’lerin ve 90’ların başyapıtlarına imza atan, tabir yerindeyse “bay hayalgücü”dür. Amerikalı yazar ve yönetmen olan Burton, ilk filmi The Island of Doctor Agor’u henüz on üç yaşındayken, kendi arkadaşlarından oluşan “ilk” oyuncu kadrosuyla ve tamamen kendi imkânlarıyla, 1971 yılında çeker. Ardından yazdığı kısa film senaryoları ve bunun yanında yaptığı özgün çizimler, başta yapımcılar tarafından pek ilgi görmezken The Fox and the Hound (1981), Hansel and Gretel (1982) gibi çalışmalarda görev aldıktan sonra yeteneği ve özgün hayal gücü Disney tarafından keşfedilir. Böylelikle Burton, kısadan uzun metraja geçişte ilk filmi olan Vincent (1982) için kolları sıvar. 1984 yılında, Dr. Frankenstein’dan etkilenerek çocuklar için yazıp yönettiği Frankenweenie, her ne kadar çocuklar için uygun görülmediğinden yayınlanmasa da oyuncu Paul Reubens, Burton’daki ışığı bir kere görmüştür ve onu, bir güneş olmaya doğru götürecek olan o ilk uzun metraja kapı aralar: Pee-wee’s Big Adventure (1985). Aralanan bu kapı, otuz yıllık bir mirası da beraberinde getirir ve en son 2016 yılında, aynı adlı romandan uyarladığı Miss Peregrine’s Home for Peculiar Children filmiyle birlikte fantastik, drama, macera, animasyon türlerinde Burton, artık bir “klasik” hâline gelmiştir.
Peki, on üç yaşındaki ilk göz ağrısından sonra Burton’un listesine bugüne değin neler eklenmiş? Gelin bir göz atalım:
- The Island of Doctor Agor(1971)
- Stalk of the Celery Monster(1979)
- Hansel and Gretel(1982)
- Vincent(1982)
- Frankenweenie(1984)
- Pee-wee’s Big Adventure(1985)
- Beetlejuice(1988)
- Batman(1989)
- Edward Scissorhands(1990)
- Batman Returns(1992)
- Ed Wood(1994)
- Mars Attacks!(1996)
- Sleepy Hollow(1999)
- The World of Stainboy(2000)
- Planet of the Apes(2001)
- Big Fish(2003)
- Charlie and the Chocolate Factory(2005)
- Corpse Bride(2005)
- Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street(2007)
- Alice in Wonderland(2010)
- Dark Shadows(2012)
- Frankenweenie(2012)
- Big Eyes(2014)
- Miss Peregrine’s Home for Peculiar Children(2016)
Not: Yönetmenin ilk uzun metraj filmi incelenmiştir.
Pee-wee’s Big Adventure (1985)
1948 yapımı bir İtalyan filmi olanLadri di Biciclette’den uyarlanan kurgusuyla Pee-wee’s Big Adventure, komedi türünde yapımcılarından yazarlarına, oldukça güçlü ve büyük bir ekip kadrosunun ürünüdür. Film, Paul Reubens’in canlandırdığı Pee-wee Herman’ın, alışveriş yaptığı sırada çok değerli bisikletini bir hırsıza kaptırmasıyla başlar. Bu, üzerinde özel aygıtlar olan, “süper” bir bisiklettir ve Pee-wee, onu geri almak için elinden geleni yapmaya hazırdır. İlk başta komşusu Francis’ten şüphelenir, durumu polislere anlatır. Ancak polisler, bu konuda yardımcı olamayacaklarını söyleyince bisikletini bulma işi Pee-wee’ye düşer. Bisikletin peşinde yolculuklarla, falcılarla, müzikle, dansla, kaçış ve kovalamacalarla adeta bir maceraya dönüşen hırsızlık olayı, Pee-wee’nin sıra dışı, neşeli ve çocuksu mizacıyla bir komedi hâline gelir aynı zamanda. Ve aradan tam otuz yıl geçse de Pee-wee’nin o masum, saf gülüşü, bir “ilk göz ağrısı”na yakışır şekilde, akıllardan hiçbir zaman çıkmaz.
Uzun metrajda Burton’un, yönetmenliğini tamamen kendisinin üstlendiği ilk çalışması Pee-wee’s Big Adventure –adı üzerinde- sanatçının filmografisinin de en büyük maceralarından biridir diyebiliriz. Nitekim yönetmenlik kariyerinin ilk basamaklarını böylesine sağlam kadro ve yapımcılarla atan Burton da maceradaki başkahraman olarak tıpkı Pee-wee gibi hep çocuk kalmış, en hüzünlü kurguların içinde bile hayal gücüyle ektiği neşe tohumlarını filizlendirmeyi başarmıştır.
Rabia Elif Özcan
