Tango (1981)

Elinizde on altı bin mat boya, birkaç yüz bine yakın fotoğraf karesi, optik bir yazıcı, günde 16 saat çalışacak kol gücünüz ve 7 ay süreniz olsa bunlarla ne kadar mükemmel bir ürün ortaya çıkarabilirdiniz?

Zbigniew Rybcznski bu olanaklarla, geçmişi bugününden daha nitelikli diye de tanımlanabilecek olan Akademi Ödülleri’nden birine uzanmayı başardı.

Sinema tarihi ile yaşıt olan, ticari değil evrensel ürünler verme yolunda yıllarca inat etmiş ve bunu birçok kere de başarmış olan Polonya sinemasının büyük dâhilerinden biri Rybcznski.

32 yaşında çekmeye başladığı ve 33 yaşında nihayetlendirdiği 8 dakikalık kısa animasyon filmi ile Canlandırma Kısa Film Oscar’ına uzandığında henüz 34 yaşında olan Rybcznski’nin filmi bir evin salonu da diyebileceğimiz duvar kâğıtları ile kaplı tek bir odada geçiyor.

Küçük bir çocuğun basketbol topunu pencereden bu odaya kaçırması ile başlayan film, daha sonra çok sayıda karakterin aynı odaya doluşması ve periyodik olarak yaptıkları eylemi tekrar etmeleri ile devam ediyor.

Filmin sonuna kadar sürekli artan ve sayıları 36’ya ulaşan bu karakterler, aslında tarih boyunca her türlü siyasi ideoloji ile şekillenmiş ve bunu yaparken de hemen her dönem özgün eserler vermiş olan Polonya sinemasının insanoğlunun suratına inen bir tokadı gibi.

Her izleyenin farklı bir yorumda bulunabileceği Rybcznski’nin Tango’sunda (1981) yaşam mücadelesi içerisinde sürekli farklı farklı şekillenen ama şekillendikçe etrafını görmeme, duyarsızlaşma ve kısır döngüye girme konusunda aynılaşan insan konu ediliyor.

Zbigniew Rybcznski’nin kâğıt üstünde tasarladığı ve optik bir yazıcı ile yedi ay gibi bir sürede her gün 16 saat kol gücü ile hazırladığı Tango, şüphesiz hem konusu hem de tekniği ile sinema tarihinin en ilginç yapımlarından biri.

Konusu ve tekniği kadar etkileyici müzikleri de olan yapımda bu işi, Rybcznski yol arkadaşı Janusz Hajdun’a emanet ediyor. 2008 yılında hayata gözlerini yuman ünlü Polonyalı müzik adamı diğer filmlerinde olduğu gibi bu filminde de Rybcznski’yi yalnız bırakmıyor ve Tango’daki kısır döngüye uygun bir eser ortaya çıkarıyor.

Janusz Hajdun

Rybcznski’nin sadece Polonya değil Dünya sinemasına da katkıları yadsınamaz. Tango ile dünya çapında aldığı ödüllerin ardından New York’a taşınmış olan yönetmen, burada daha çok müzik klipleri yönetmiş ve ZbigVision adlı bir şirket kurarak sinemanın gelişimine katkıda bulunmak için sayısız araştırmaya ve geliştirmeye imza atmış.