27 Kasım – 2 Aralık tarihlerinde arasında 15. kez gerçekleşecek olan Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali, sinemaseverleri bir araya getiren açılış töreni ile başladı.
15. Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali, İBB Beyoğlu Sineması’nda düzenlenen, Pınar Altuğ Atacan’ın sunduğu açılış töreni ile başladı. 27 Kasım – 2 Aralık tarihleri arasında “Herkes için Adalet” ilkesiyle, farklı alanlarda adaleti, insan haklarını merkezine alan 40 filmin gösterileceği, Uluslararası Akademik Program ve VisionIST ile alanında uzman isimlerin katılacağı panel, söyleşi ve ustalık sınıflarının yer aldığı festival programı tanıtıldı.
Açılış töreninde, Selen Uçer, Fadik Sevin Atasoy, Nalan Kuruçim, Derviş Zaim, Erdem Tepegöz, Erkan Tahhuşoğlu, İris Tahhuşoğlu, Diloy Gülün, Zeynep Atakan dahil sinema dünyasından pek çok isim, hukukçu ve medya mensupları buluştu.
Festival Başkanı Prof. Dr. Adem Sözüer ve Festival Direktörü Prof. Dr. Bengi Semerci’nin konuşmalarıyla başlayan törende Rüçhan Çalışkur ve Wang Xiaoshuai’ye Sinema Onur Ödülü; Uluslararası İşçi Filmleri Festivali’ne Sinemaya Katkı Ödülü, Prof. Dr. Turgut Tarhanlı’ya Akademik Onur Ödülü ve Filistinli yönetmen Rashid Masharawi’ye Adalet Savunucusu Ödülü takdim edildi. Törenin ardından İranlı yönetmen Ali Asgari’nin dünya prömiyerini Venedik Film Festivali’nde yapan filmi Divine Comedy İstanbul’da ilk kez festival kapsamında gösterildi.
Herkes için Adalet, Herkes için Sinema
Sinemanın toplumsal tanıklık gücünü farklı yönlerden ortaya koyan 35 ülkeden 40 film, festival kapsamında bir hafta boyunca İstanbul’un iki yakasında izleyicilerle buluşacak. Temal hak ve özgürlükleri kimi zaman kişisel hikâyelerle, kimi zaman geçmişle bugün arasında köprü kurarak, kimi zaman da tanıklıklarla anlatan film gösterimlerine “Yaşam Hakkı” teması ile alanında uzman akademisyenleri bir araya getiren Uluslararası Akademik Program ve filmlerden ilham alan panel ve söyleşilerin yer aldığı VisionIST etkinlikleri eşlik edecek.
Festivalin başkanı Prof. Dr. Adem Sözüer konuşmasında, “Sinema, hukuk ve adaletin değerli dostları, on beşinci kez düzenlediğimiz Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali, sinema yoluyla hukuk ve adalete ilişkin sorunları gündeme getirmeye devam ediyor. Bu yıl maalesef gündemimiz, yine çok ağır insan hakları ihlalleriyle dolu. Üzülerek ifade etmek gerekir ki, insanlığın yaşadığı Holokost gibi büyük trajedilerin tekrar yaşanmaması için oluşturulan uluslararası siyasi ve hukuki mekanizmalar etkili olamıyor. Örneğin Birleşmiş Milletler kararlarına rağmen Filistin’de uzun yıllardır süren işgal ve abluka, Gazze’de on binlerce insanın imhası ile sürüyor. Sadece insanların yaşamları değil, yaşama dair her şey yok ediliyor. Savaşlar, ciddi biçimde artan silahlanma, eşitsizlik ve adaletsizlikler umutları kırıyor. Ama umutsuzluğa düşmeyelim çünkü bazen dünyanın çeşitli köşelerinden her kesimden insanlar örneğin sanatçılar, akademisyenler, gençler, gazeteciler veya siyasetçiler hak ve özgürlüklerin kısıtlandığı koşullara rağmen, korkuları aşıyor nerde ve kime karşı olursa olsun hukuksuzluklara hayır diyorlar. İşte bu noktada vurgulamak gerekir ki, film festivalleri soykırım, savaş suçları, işkence ve zalimane uygulamalara karşı hayır denilen özgürlük platformları olmalı ve insan haklarında çifte standart uygulanmamalıdır. Bu nedenle başka ülkelerde Filistin’e destek protestolarına yönelik polis şiddetini eleştirirken, ülkemizde öğrencilerin barışçıl gösteri haklarını kullanmalarından dolayı cezalandırmalarına ses çıkarmamak tutarsızlığına düşmemeliyiz. Unutmayalım ki adalet yalnız adliye binalarında, duruşma salonlarında aranmaz, hatta bazen ünlü Alman Ceza hukukçusu Radbruchun dediği gibi kanunların bizzat kendisi bir haksızlık olabilir veya tarihte pek çok örneğini gördüğümüz üzere mahkemeler hukuk dışı güçlerin emrine girebilir. Geçmişten günümüze, güçlülerin adaleti, eşitsizlik, ayrımcılık, yıkım ve yoksulluk getiriyor. Haklı olanlar için ise adalet güçsüz kalıyor. Örneğin Gazzede Filistinlilerin imhası durdurulamıyor. Ülkemizde 6 şubat depremi mağdurları adalete ulaşamıyor. Hemen her gün işlenen kadın cinayetleri durdurulamıyor, kadına yönelik şiddet suçları etkin soruşturulup cezalandırılmıyor. Anayasa mahkemesi ve İnsan Hakları mahkemesi kararları uygulanmıyor ve serbest kalması gereken insanlar haksız olarak cezaevinde tutuluyor. Tüm bunlar hukuk dışı ve güçlülerin adaleti uygulamalarıdır. Güçlülerin adaletinin haksız uygulamalarına karşı, adaletin gücüne destek olmalıyız. Hukuk, adalet ve insan haklarını hayatın tüm alanlarında ve her tür etkinlikte gündeme getirmeliyiz,” dedi.
Festival direktörü Prof. Dr. Bengi Semerci konuşmasında “Bazen bizim festivale diyorlar ki çok ciddisiniz. Gönül isterdi ki adaletten bahsederken tabii ki öldürülen, okula gidemeyen, haklarını kaybetmiş çocuklardan değil de oyunlar oynayan, eğlenen, gülen çocuklardan bahsedelim. Keşke adaletten bahsederken mutlu, hayatını yaşayan, işini gücünü yapan, koşturan insanlardan bahsedebilsek. Onların yerine öldürülen kadınlardan bahsetmeyelim. Ama maalesef zaten bu festivalin çabası da adalet kavramını daha keyifli hale getirmek. Bu yıl 15. yılımız. Her yıl gittikçe zorlaşıyor. Sadece bizim için değil, festivalleri yapmak zorlaşıyor ama teması adalet olan bir festivali yapmak çok daha zor. Adalet herkesin istediği ama aynı zamanda herkesin korktuğu bir kelime. Onu öğrendik. Bu yıl bir şeyden çok mutluyum. İlk yılımızdan beri bizim sloganımız her zaman herkes için adalet oldu. Devamlı her gün festival öncesinde, basında, sosyal medyada sürekli niye adalet teması, niye herkes için adalet diyorsunuz sorularıyla çok sık karşılaştım. Bu yıl ilk defa gerek basından gelen sorular gerek sosyal medyadaki yorumlarda ‘evet, herkes için adalet çok gerekli. Hepimizin ihtiyacı var. Ne kadar güzel bir konu seçmişsiniz. Nereden aklınıza geldi bu’ diyorlar. On beş yıl oldu aklımıza geleli. Bu 15. yıla gelmek için gösterdiğimiz çabada çok teşekkür etmek istediğimiz kişiler var. Her gün artan festival gönüllülerimiz, adalet gönüllülerimiz, her yıl tekrarladığım gibi dünyanın her yerinden kumbarada biriktirdiğimiz adalet dostları. Öncelikle onlara teşekkür ediyorum. Sonra bu film festivalinde çalışanlara, profesyonel olarak çalışan çok az kişi var. Aslında tüm festivali yapan sayısıyla on kadar insan. Ama bunu destekleyen müthiş bir gönüllü kitlemiz var. Gençlerimiz var. Gençliğimiz var. Gönüllülerimize, festivalin gerçekleşmesi için çalışanlara, sizlere göstereceğimiz filmleri yaratanlara, zamanlarını ayırıp jüri olmak için bizimle birlikte olan bütün jüri üyelerimize ve tabii ki seyrederek filmlere katkıda bulunacak bütün seyircilere teşekkür ediyorum. Destekçilerimizin hepsini okumam mümkün değil ama burada yer alan Kültür Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Sinema Genel Müdürlüğü ve Bilgi Üniversitesi zaten her yıl yanımızda olan paylaşanlarımızdan ama onun dışında her yıl bizimle birlikte olan az ya da çok katkıda bulunan, filmleri almamızı, misafirlerimiz ağırlamamızı sağlayan ve gönüllü olarak bunları yapan ve bunları yaptıkları için de bizim bağımsız bir festival yapmamızı sağlayan bütün sponsorlarımıza çok teşekkür ediyoruz. Umarız ki 16. festivalde de bizle olursunuz. Lütfen adaleti sahipsiz sinemaları seyircisiz bırakmayalım,” dedi.
Sinema Onur Ödülleri Sahiplerini Buldu
45 yılı aşkın kariyeri boyunca tiyatro, sinema ve televizyonun en güçlü kadın oyuncularından biri olarak üretmeye devam eden, hayat verdiği unutulmaz karakterlerle izleyiciyi büyüleyen ve sahneden asla vazgeçmeyen usta oyuncu, yönetmen ve seslendirme sanatçısı Rüçhan Çalışkur’a Sinema Onur Ödülü’nü Derviş Zaim takdim etti.
Rüçhan Çalışkur, “Bu onur verici ödül için festivale çok teşekkür ediyorum. Yaklaşık 45 yıl emek verdim gerek tiyatro gerek sinema. Bir tek şunu söyleyebilirim; hak, hukuk ve adalet için yaşlanmayı geciktireceğim. Bu ödülü bunun için mücadele eden bütün gençlere adıyorum,” dedi.
30 yılı aşkın kariyerine Çin’in sosyal ve kültürel dönüşümünü yansıtan, toplumu mercek altına alan ve insanlara derin bir duyarlılıkla yaklaşan 15 uzun metraj film sığdıran, filmleri, üç büyük uluslararası film festivalinde sekiz kez resmi seçkilere giren, sayısız ödüle layık Çin bağımsız sinemasının öncü yönetmenlerinden Wang Xiaoshuai’ye Sinema Onur Ödülü’nü yapımcı Diloy Gülün takdim etti. Wang Xiaoshuai konuşmasında “Benim için sinema çok güçlü bir şey. Film yapmanın yalnızlıktan ve korkudan kaçmanın çok iyi bir yolu olduğunu düşünüyorum. Aynı zamanda film yapmak; sevgiye, barışa, adalete ve özgürlüğe yaklaşmanın, onları aramanın çok güçlü bir aracı. Sinema karanlıkta bir ışık. Ve festivale bu ödülü verdikleri için gerçekten teşekkür ediyorum. Buradaki tüm ödül kazananları da tebrik ediyorum. Bu ödül, bana yapımcım Xuan Liu’ya teşekkür etme fırsatı verdi. O benim yapımcım; tüm bu yıllar boyunca her zaman yanımda durdu, beni destekledi. Ve sadece yapımcım değil, aynı zamanda eşim. Sinema gerçekten bizi özgürleştiriyor. Bu karanlık dönemden geçebileceğimizden eminim. Buna yeniden doğuş dönemiyle ve sinemayı seven herkesle birlikte ulaşacağımıza inanıyorum. Öyleyse film yapmaya devam edelim,” dedi.
Rashid Masharawi: “Ödülümü Gazze’nin Tüm Çocukları İçin Alıyorum!”
Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali’nin Adalet Savunucusu Ödülü, bugün Filistin halkının kültür-sanat alanındaki en önemli hak savunucularından biri olan, kurduğu Masharawi Fonu ile bağış toplayarak, eğitim vererek Gazzeli sinemacıların ‘içeriden’ filmler üretmelerine olanak sağlayan, 1994 yılında çektiği ilk uzun metraj filminden bu yana işgal altındaki topraklarda yaşayan halkının sesini, tüm imkansızlıklara rağmen sineması aracılığıyla dünyaya duyurmayı başaran Filistinli yönetmen Rashid Masharawi’ye takdim edildi. Masharawi konuşmasında “Bu festivale birçok şey için teşekkür etmek istiyorum. Öncelikle var olduğu için; çünkü yaşadığımız dünyada bu bir mucize, bugün dünyada bu anlatıya ihtiyacımız var. Ayrıca beni jüri olarak seçmekle kalmayıp doğrudan Gazze’den gelen sesi duyurmak için savaşın içinden gelen belgesellerden oluşan seçkimizi göstermeme imkan tanıdığınız için de teşekkür ederim. Kendimi festivalle aynı gemideymişiz gibi hissediyorum. Çünkü ben de yıllardır, birçok ülkede birçok filmimde yalnızca adalet, özgürlük ve insan haklarını aradım. Bu ödül ise bana daha da fazla şey katacak; devam etmem için beni cesaretlendirecek. Aynı zamanda bir sorumluluk da yükleyecek. Bu nedenle bu ödülü Gazze’nin tüm çocukları için alıyorum,” dedi.
Akademik Onur Ödülü Prof. Dr. Turgut Tarhanlı’ya Takdim Edildi
Uluslararası Hukuk ve İnsan Hakları Hukuku alanlarında, özellikle hakları koruma sistemi, insan hakları aktivizmi, artivism, iş dünyası ve insan hakları alanlarında çalışan ve dersler veren, Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Turgut Tarhanlı’ya Akademik Onur Ödülü’nü Prof. Dr. Kerem Can Sanlı takdim etti. Prof. Dr. Turgut Tarhanlı teşekkürlerini sunarak başladığı konuşmasında, “Hukukçular daha iyi bilir fakat aşina olmayanlar için de tekrar etmek isterim. Asırları bulan kadim bir hukuk özdeyişi var: Fiat iustitia, et pereat mundus / Varsın dünya batsın ama yeter ki adalet var olsun! 20. yüzyılın ünlü siyaset kuramcısı Hannah Arendt’e borçlu olduğumuz bir gerçek de var. Hannah Arendt şöyle bir vurguda bulunuyor, öyle bir çağda yaşıyoruz ki bir olgular bunalımıyla karşı karşıyayız. Olgular görüşlerle iç içe girmekte ve indirgenmekte, birbirinden ayrılamayacak bir karmaşa içerisinde karşımıza çıkmakta ve hakikat uzaklaşmakta, yitip gitmekte. Böyle bir dünyada yaşıyoruz. Varsın dünya yıkılsın batsın ama hakikat var olsun, öyle sanıyorum ki hakikat ve adalet bir gerçeğin iki yüzüdür. Aslında bu festival hakikat ve adaletin sadece mahkeme salonlarında değil aynı zamanda toplumun her kesiminde herkesçe savunulabileceği bir gerçeği ortaya koymakta, dili dönüştürmek ve çoğullaştırmak bakımında 15 yıldır da önemli bir işlev yerine getiriyor. Bugün de bu onur ödülünü aldığım için onur duyuyorum,” dedi.
Sinemaya Katkı Ödülü Uluslararası İşçi Filmleri Festivali’nin
2006 yılından bu yana sınıfsız, sömürüsüz ve adil bir dünyanın mümkün olduğuna inanan herkese sinema aracılığıyla seslenen, tüm gösterimlerini dayanışma temelinde sürdüren, işçi sınıfının, emekçilerin ve toplumun görünmeyen hikâyelerini beyaz perdeye taşıyan Uluslararası İşçi Filmleri Festivali’ne Sinemaya Katkı Ödülü’nü Prof. Dr. Adem Sözüer takdim etti. İşçi Filmleri Festival adına ödülü ekipten Tufan Sertlek ve Ece Ünsal aldı. Sertlek, “Nice on beş yıllara, biz de 20 yıldır İşçi Filmleri Festivali olarak herkesin parası kadar insan sayıldığı kapitalist dünyada eşitliğin, adaletin herkese dağıtıldığı, herkesin birlikte daha refah ve daha adil bir dünyada yaşadığı bir dünyayı temsil eden işçi sınıfının hikâyelerini anlatmaya, onları görünür kılmaya çalışıyoruz. Teşekkür ediyoruz,” derken, Ece Ünsal “Yıllardır emek ödülü veren taraftaydık ve bugün ödül alan tarafta olmak çok onur verici. 21 yıldır tamamen gönüllü emeğiyle ve kolektif bir emekle yolculuğumuzu sürdürüyoruz. Bu motivasyonun arkasında tabii ki emek ve adalet mücadalesinin bir parçası olmak var. Bu kadar karanlığın bastığı bir dönemde hala umut etmek var. Özellikle bunu sanatla, sinemayla yapıyor olmak da çok güzel, çok değerli. Bugün bu ödülü bize layık gören Suç ve Ceza Film Festivali’ne çok teşekkür ederiz. Bu ödülü yolu İşçi Filmleri Festivali’nden geçmiş tüm gönüllüler adına alıyoruz,” dedi.
Film Gösterimleri Başlıyor!
Festival bugün İBB Beyoğlu Sineması ve Caddebostan Kültür Merkezi Sineması’ndaki gösterimlerle izleyiciyle buluşmaya başlayacak. Festivalin “Yaşam Hakkı” teması ile düzenlenen ve sekiz gün sürecek Uluslararası Akademik Programı da İstanbul Bilgi Üniversitesi Santral İstanbul Kampüsü’nde açılış konuşmaları ve ilk oturumlarla başlayacak.
Festivalde gün İBB Beyoğlu Sineması’nda saat 11.00’da Yeşim Ustaoğlu yönetmenliğindeki Bulutları Beklerken filminin gösterimiyle başlayacak. Filmde unutulmaz bir performansa imza atan, festivalin Sinema Onur Ödülü sahibi usta oyuncu Rüçhan Çalışkur film gösterimi sonrası saat 12.30’da VisionIST kapsamında izleyicilerle keyifli bir söyleşide buluşacak. Alin Taşçıyan’ın moderatörlüğünü üstleneceği söyleşide 45 yılı aşkın kariyeri boyunca tiyatroda, sinemada ve televizyonda güçlü karakterlere hayat veren Rüçhan Çalışkur ile oyunculuk serüvenine dair bir sohbet gerçekleştirilecek.
İBB Beyoğlu Sineması’nda saat 14.00’da Filistinli usta yönetmen Rashid Masharawi’nin başlattığı sinema dayanışması projesi Masharawi Fonu sayesinde dünyanın dört bir yanından toplanan desteklerle hayata geçirilen, Sıfır Noktasından +: Gazze’nin Bitmemiş Öyküleri / From Ground Zero + Gaza, The Unfinished Stories projesinde yer alan 3 yapım gösterilecek. Alaa Damo’nun Gazze’den Oscar’a / Gaza to Oscar, Reema Mahmoud’un Gökkubenin Altındaki Renkler / Colours Under the Sky ve Abdulrahman Sabbah, Gazze Palyaçosu / The Clown of Gaza filmlerinin gösterimi öncesinde Rashid Masharawi seyircilerle bir araya gelecek ve projeyi anlatacak.
16.30’da yönetmeni Huo Meng’e 2025 Berlin Film Festivali’nde Gümüş Ayı kazandıran İki Dünya Arasında / Living the Land beyazperdede olacak. 1990’ların başında Çin’in orta kısmında yoksul bir köyde geçen, gerçekçi, zarif ve dokunaklı bir aile dramı. Li ailesinin dört kuşağının kendilerine özgü dertlerini, iki ninenin cenazeleri etrafında kurgulayarak anlatıyor. 2015 yılında Sundance Film Festivali’nde ödül kazanan The Second Mother filmiyle tanınan Anna Muylaert’ın yeni filmi Dünyanın En İyi Annesi / The Best Mother in the World 19.00’da gösterilecek. Toplumun bütün hücrelerine nüfuz eden mizojiniyi, sınıf ayrımını ve normalleştirilen ev içi şiddeti mercek altına alan film, 2025 Berlin Film Festivali’nde dünya prömiyerini yaptı.
Zamanın İzleri bölümü filmlerinden Afganistan’ın Son Büyükelçisi / The Last Ambassador, 21.30’da gösterilecek. Yönetmen Natalie Halla belgeselinde 2021 yılında Taliban iktidarı ele geçirdiğinde Afganistan’ın Viyana’daki son büyükelçisi olan Manizha Bakhtari’nin vazgeçmediği mücadelesini, bir o kadar da Afgan kadınların hikâyesini anlatıyor.
Caddebostan Kültür Merkezi Sineması’nda saat 14.00’da, Sıfır Noktasından +: Gazze’nin Bitmemiş Öyküleri / From Ground Zero + Gaza, The Unfinished Storie seçkisinden beş yapım perdede olacak. Aws Al-Banna’nın Dilek / The Wish, Muhammad Al-Sharif’in Hasan / Hassan, Nidal Damo’nun Bitmemiş Hikâyeler / Unfinished Stories, Mostafa Al-Nabeeh’in Farah ve Zahra’nın Hayalleri / Dreams of Farah and Zahra ve I’timad Washah’ın Küçük Hayaller / Very Small Dreams filmleri Filistin halkının yaşadığı yıkımı değil, onurlu direnişini ve sinemanın dönüştürücü gücünü gerçekleri sergileyerek bir kez daha dünyaya hatırlatacak.
16.30’da festivalin Onuruna bölümü filmlerinden Çinli yönetmen Wang Xiaoshuai’nin uluslararası sinema dünyasında büyük yankı uyandıran, 2001 Berlin Film Festivali’nde Jüri Büyük Ödülü Gümüş Ayı kazanan filmi Beijing Bisikleti / Beijing Bicycle izlenebilir. 19.00’da bu yıl Cannes Film Festivali Belirli Bir Bakış bölümünde dünya prömiyerini yapan, Babygirl ve Triangle of Sadness filmlerindeki performanslarıyla dikkatleri üzerine çeken Harris Dickinson’ın ilk yönetmenlik denemesi Serseri / Urchin gösterilecek. Film, özgüveni ve özdisiplini olmayan, bağımlılıktan kurtulamayan ve bir işte dikiş tutturamadığı için sokak ve hapishane arasında yaşamını sürdüren bir karakterin öyküsünü anlatıyor. 21.30’da usta yönetmen Raoul Peck’in gazetecilik yaparak çağına tanıklık eden, edebiyatçı olarak günümüzü öngören bir distopyaya imza atan, siyasi görüşleri nedeniyle çok tartışılan ve kitapları birçok yerde yasaklanan George Orwell belgeseli Orwell: 2+2=5 gösterilecek., Cannes Film Festivali’nde prömiyer yapan, adını 1984 romanındaki siyasi manipülasyonu simgeleyen formülden alan 2+2=5, Orwell hakkında, 1984 ve Hayvan Çiftliği uyarlamalarından fragmanlar dahil çok zengin bir biyografik malzeme sunuyor.
