Yemekler ve Gerçekler: Beslenme Alışkanlığınızı Değiştirecek On Belgesel Film

Masada oturuyoruz, önümüzde kocaman bir tabak. Tabağın içinde bizi bekleyen her bir lokma, ömrümüzün geri kalan günlerinden yaşam kalitemize, birkaç saat sonra vücudumuzda gerçekleşecek pek çok olaya ve duygularımıza kadar neredeyse tüm hayatımıza hükmedebilecek etkilere sahip. Çünkü beslenmek, nefes almaya eşdeğer. Peki, ya hayatta kalabilmek için bu en temel biyolojik ihtiyacı giderirken aslında vücudumuzu kendi lokmalarımızla gittikçe işlevsiz, sağlıksız ve hatta ölümcül seviyelerde hasta hâle getiriyorsak? Her şeyden önce unutmamamız gereken bir şey var: Ne yediğimiz, nasıl yediğimiz, ne kadar yediğimiz, modern çağ endüstrisinin en kolay yöneteceği unsurdur. Bizler de bu tüketim toplumunun demirbaşları olarak hayatta kalabilmek için çareyi, raflarda ve vitrinlerde bize sunulan rengârenk paketlerde ararken farkında olmadan hayatımızı yöneten ipleri bu endüstrinin ellerine teslim etmiş oluyoruz. Bu yüzden spor salonlarına, diyetisyen yardımına, diyet ürünlerine rağbet artarken obezite, kanser gibi hastalıklar da aynı oranda ve üstelik daha hızlı bir şekilde artışa geçiyor. Yapmamız gereken tek şey, kendi vücudumuza kulak vermek ve onu bir endüstri objesi olmaktan kurtarıp yaşamımızın biricik öznesi hâline getirmek. Çünkü her bünye, kendine özgüdür, eşsizdir ve her insan, bizzat kendisinin doktorudur. Şimdi ipleri elimize alma zamanı; masada yemekler ve gerçekler var! Kendinize uygun yeni bir beslenme düzeni oluşturmadan önce izlemeniz gereken on belgesel filmle vücudunuzu yeniden keşfedin! Food, Inc. (Yön.: Robert Kenner, 2008) Hayır, katkı maddelerinden ibaret olan paketli ürünlerden söz etmiyoruz; bu kez masaya yatırdıklarımız, tavuklar(!), inekler(!), domuzlar(!) ve tarla mahsulleri(!). Amerika’da ağzınıza götürdüğünüz hemen her lokma, kandaki glikoz değerlerini orantısızca değiştiren gıda ve ürünlerden oluşurken aslında yeni olmayan bir tehlike de obezite oranlarını hızla yükseltiyor: genetiği değiştirilmiş çiftlik ürünleri. Bu konuda son zamanların en cesur belgesellerinden Food, Inc. , sağlıklı olduğu düşünülerek gönül rahatlığıyla tükettiğimiz çiftlik ürünlerinin peşine düşerek aslında nasıl endüstriyel dünyanın birer kuklası hâline geldiklerini, aylarca gün ışığı görmeyen kümeslerin, pislik ve gübre katmanlarından bataklıklar oluşan ahırların içinden gözler önüne seriyor. Dikkat edin, bu belgeselden sonra et yerken artık iki kez düşüneceksiniz! Super Size Me (Yön.: Morgan Spurlock, 2004) “Siz müşteriyle ilgilenin, iş kendi kendisiyle ilgilenir.” McDonald’s’ın kurucusu Ray Kroc’un, maalesef fastfood endüstrisinin de şiarı hâline gelmiş olan bu sözleriyle açılıyor gerçeklerin kapısı. Tam altı kıta, yüz ülke, otuz bin restoran zinciriyle hizmet veren kuruluş, her gün kırk altı milyon insanın tabağına uğrayarak fastfood furyasını, adı üzerinde “hızla” önü alınamaz bir hâle getiriyor. Üstelik bu gıdalara bağımlılık yapmaları için eklenenler, insanları da fastfood zincirinin birer halkasına dönüştürüyor. Bu çarpıcı gerçeklerden etkilenen Morgan Spurlock da bir ay boyunca McDonald’s ürünleriyle beslenerek vücudunda gerçekleşen değişimleri, Super Size Me ’de sergiliyor. Bunun yanında okul, hastane, hapishane gibi kurumlarda çıkarılan yemeklerin içeriklerini inceliyor, kendi hikâyesini anlatarak toplumsal bir bilinç uyandırmaya çalışıyor. Forks Over Knives (Yön.: Lee Fulkerson, 2011) “Yürüyorsa, zıplıyorsa, emekliyorsa, sürünüyorsa, gözleri varsa, anne ve babası varsa onu yeme!” 21. yüzyılın en yaygın hastalığı olan kanserin, beslenme alışkanlıklarımızla doğrudan ilişkili olduğu, artık hepimizin bildiği bir gerçek. Fakat Fulkerson, bu oldukça tartışmalı ve bir o kadar da etkileyici belgeseliyle birlikte hayvansal gıdalara dayalı bir diyetin, kanserin yaygınlaşmasına temel hazırlayıp hazırlamadığı sorusunu gündeme getiriyor. Belgeselde, özellikle son yıllarda yüzlerce kişinin vejetaryen beslenme düzenini seçmesinde etkili olan bu soruya yanıt aranırken insan anatomisine, besinlerin vücudumuzda nasıl bir işlemden geçtiğine, kanser hücrelerinin metabolizmasına dair genel bir bakış açısı, bilimsel gerçeklere dayalı bir şekilde veriliyor. Fed Up (Yön.: Stephanie Soechtig, 2014) Bir ölüm nedeni olarak obezitenin, açlık ve kanser gibi diğer unsurlarla yarıştığı bir dünya bu. Üstelik bundan en çok etkilenen de maalesef genç nesiller ve her gün bu zincire onlarcası daha eklenen çocuklar. Peki, 80’ler ve sonrasında Amerika’daki fitness salonları ikiye katlanırken obezite oranları neden aynı miktarlarda arttı? “Enerji dengesi”ne, yani giren ve çıkan kalori miktarının yakın değerlerde olmasına dikkat edildiği, bunun yanı sıra spor ve egzersiz de yapıldığı hâlde kilo verilememesinin nedeni nedir? Fed Up, bu soruların yanıtını psikolojik temellerde arıyor, çünkü metabolizmanın işleyişinde en önemli etkenlerden birinin psikoloji olduğunu öne sürüyor. Bu doğrultuda Amerika gıda endüstrisi ve politikasının, toplumu nasıl bir pazar hâline getirdiği anlatılıyor. Food Matters (Yön.: James Colquhoun, Carlo Ledesma, 2008) Hipokrat’ın milattan önce VI. yüzyılda dile getirdiği, “Bırak yiyeceğin ilacın olsun ve ilacın da yiyeceğin olsun.” sözüyle başlayan belgesel, Antik Çağ’dan başlayıp günümüze dek bir özne olarak insan bedeninin değerindeki değişimin bir panoramasını, insan sağlığı temelinde ortaya koyuyor. Bunu yaparken de tükettiğimiz yiyeceklerin, tohumdan çıktıkları ya da doğdukları andan itibaren tabaklarımıza gelene kadar uğradıkları değişimi, geçirdikleri işlemleri tüm gerçekliğiyle anlatıyor; çünkü yediğimiz her lokmada şunu hatırlamamızı istiyor: Ne yersen osundur. Dolayısıyla besinlerin tarihi, yıllar boyunca insanlığın tarihi hâline gelmiştir. Bu tarih içerisinde son yüzyılın en yaygın hastalıklarından kanser, doktorların ve alternatif tıbbın arasında çözümlenmeye çalışan önemli bir sorunken Food Matters , doktor tavsiyeleri ve ilaç kullanımının da ne yazık ki tedavi sürecinde faydalı olmaktansa nasıl endüstriyel pazarın birer aracı hâline geldiğini anlatıyor. Bu farkındalığı yaratmaya çalışan çarpıcı belgeselden sonra önünüzdeki tabağa bir daha eskisi gibi bakamayacaksınız. Vegucated (Yön.: Marisa Miller Wolfson, 2011) Üç New Yorklu, hayvansal gıdalardan arındırılmış bir diyet ve zorlu bir mücadeleyle geçecek olan tam altı hafta. Görevimiz, yalnızca kendi vücudumuzla savaşmak değil, aynı zamanda beslenme düşkünü aile üyeleri, arkadaşlar gibi bireysel irade ve psikolojiyi önemli ölçüde etkileyen çevresel faktörlerle de mücadele etmek, ki her diyet için en zoru da aslında bu. Eğlenceli temposuyla kimi zaman güldürürken kimi zaman kendi bedenimize, beslenme düzenimize ve yaşantımıza ayna tutarak hayat kalitemizi sorgulatan Vegucated , aslında hepimizin içinde olduğu bir sınavın, bizzat kendi bedenimizle olan savaşın da belgeseli. Hungry for Change (Yön.: James Colquhoun, Laurentine Ten Boch, 2012) Pazartesi başlayan ve salı sabahı sona eren onlarca diyet deneyimi… Şekeri azaltmak için bir alternatif olarak sunulan şekersiz(!) kola ve diyet içecekler… Yine beyaz şekerin hilelerini akıllıca kullanarak hızla doygunluk hissi verirken aynı hızla tekrar açlığa ve daha fazlasına sürükleyen, rengârenk ve albenili paketleriyle raflar dolusu meyve suyu, kekler, mısır gevrekleri… Hepsi, bir sonraki lokmanın büyüklüğünü artırmaya yönelik, bağımlılık yapan katkı maddelerinin bir numaralı deposu ve farkında olmasak bile aslında günlük yaşantılarımızın da birer demirbaşı. Hungry for Change de bu sorunu masaya yatırıyor ve bir diyet yönergesi olmaktan çok, besinlerin içeriklerine ve vücutta uğradıkları işlemlere ayna tutuyor. Eğer siz de değişime açsanız, çok geç olmadan değişim vaktinin geldiğini düşünüyorsanız kulak verin; sağlıklı bir beslenme düzeniyle kilo verme sürecinde özellikle bir türlü vazgeçemediğimiz şeker hakkında şok edici gerçeklere ve tüketimi hakkında bilinçlendirici yöntemlere değinen bu belgeselle birlikte doğanızı yeniden keşfedecek, kendi bedeninizin diyetisyeni olacaksınız. Fat, Sick and Nearly Dead (Yön.: Joe Cross, Kurt Engfehr, 2011) Bilinen belgesel formatının oldukça dışında, izleyicilerini de içine davet eden etkileyici bir yolculuk var karşımızda: Aşırı kiloları, çökmenin eşiğinde bir bağışıklık sistemi, steroid birikimi nedeniyle eli kulağında olan kalp krizleriyle Joe Cross, yaşamının neredeyse sonuna gelmiştir. Ne doktorların verdiği ilaçlar bir işe yaramaktadır artık ne de Joe, kendini kontrol edebilecek iradeyi ve cesareti toparlayabilmektedir. Aynada gördüğü yüz, yalnızca günbegün ölüme daha hızlı yaklaşan, umudunu da iyice yitirmeye başlayan bir adamın yüzüdür. Ancak tüm bunlar, bir gün kapısını çaldığı inanılmaz bir hikâyeyle değişir. İlk adım olarak Joe, hayatının ve bedeninin bütün iplerini kendi eline alır, ilaçların tamamını bünyesinden çıkarır. Ardından hayatındaki ikinci büyük değişiklik, bir kamyon şoförü olan ve o esnada Joe’nunkilere benzer rahatsızlıklarla mücadele veren Phil’in aracına, böylelikle de hayat hikâyesine konuk olmasıyla başlar. İki adamın arasında gelişen arkadaşlık, kendi bedenlerini iyileştirme ve hiçbir kimyasal olmaksızın sağlıklarını yeniden kazanma süreçlerinde oldukça etkileyici ve unutulmaz bir yolculuğa dönüşecektir. Food Choices (Yön.: Michal Siewierski, 2016) Jim Morris Hicks, T. Colin Cmpbell, Tony Bank gibi dünyaca ünlü beslenme uzmanlarını, doktorları ve sağlığı geri kazanma yolundaki başarı öykülerinin kahramanlarını bir araya getiren Food Choices, hem besinler konusunda yanlış bilinen pek çok gerçeği açıklarken hem de örnek diyet öyküleriyle motive edici bir rol oynuyor. Protein tüketiminde hayvansal gıdalarla bitkisel ağırlıklı beslenme düzenini iki ayrı kefeye koyan belgeselde iklim değişikliği, psikolojik etmenler gibi çevresel faktörler de ele alınarak insan yaşamını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmek için alternatif yöntemler sunuluyor. Hayatınızda yepyeni bir başlangıç yapmanın eşiğindeyseniz Food Choices , ilk adımı atmanızda size büyük bir yardımcı ve bilgilendirici kaynak olacaktır. A Matter of Taste: Serving Up Paul Liebrandt (Yön.: Sally Rowe, 2011) Biraz da yeme eyleminin dışına çıkıp bu kez “yemek sanatı”na bakalım; yeme ihtiyacını estetikle birleştiren sıra dışı bir aşçıyla tanışın: Paul Liebrandt. Tabir yerindeyse, kimileri oldukça hassas bir ağız tadıyla dünyaya gelir. Hangi sosun, baharatın, mezenin hangi sebze, meyve ve yemekle gideceğini bilmeleri için tadına bakmalarına bile gerek yoktur. Liebrandt da bir tür içgüdüyle hareket ederek mutfakta harikalar yaratan bu doğuştan gurmelerden biri. Kesiyor, karıştırıyor, yoğuruyor, çırpıyor ve sonunda bembeyaz tabağı hem göze hem de ağza hitap eden nefis bir sanat eserine dönüştürüyor. Siz de yemek yapmak için mutfağa uğramaya istek duymayanlardansanız işte size müthiş bir ilham perisi!

YazarınDiğer Yazıları

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Editörün Seçtikleri

Welcome Back!

Create New Account!

Retrieve your password