Fil'm Hafızası
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    The Good Nurse (2022)
    Film Önerileri

    The Good Nurse (2022)

    Rabia Elif Özcan
    3 hafta önce
    We Live in Time (2024)
    Drama

    We Live in Time (2024)

    Selin Tanyeri
    4 hafta önce
    Aniara (2018)
    Film Önerileri

    Aniara (2018)

    Nesrin Karadağ
    1 ay önce
    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)
    Film Önerileri

    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)

    Büşra Soylu Küçükkaya
    1 ay önce
    Click (2006)
    Film Önerileri

    Click (2006)

    Merve Çolak
    1 ay önce
    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)
    Film Önerileri

    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)

    Tuba Büdüş
    1 ay önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • 44. İstanbul Film Festivali
    • 25. İzmir Kısa
    • 31. Altın Koza
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Yaşama Hakkı: Filmlerde Hayvanlar
    Liste

    Yaşama Hakkı: Filmlerde Hayvanlar

    Büşra Soylu Küçükkaya
    2 gün önce
    Küçük Şeyler, Büyük Sessizlikler: Small Things Like These (2024)
    Analiz

    Küçük Şeyler, Büyük Sessizlikler: Small Things Like These (2024)

    Yaşar Gülveren
    4 gün önce
    Çalı Köy Filmleri Festivali Ekibi ile Röportaj
    Röportaj

    Çalı Köy Filmleri Festivali Ekibi ile Röportaj

    Tuba Büdüş
    4 gün önce
  • HABERLER
    Stellan Skarsgård, Saraybosna Film Festivali’nde Onur Konuğu
    Haberler

    Stellan Skarsgård, Saraybosna Film Festivali’nde Onur Konuğu

    Ulaş Ceylan
    13 saat önce
    The History of Sound’un İlk Fragmanı Yayınlandı
    Haberler

    The History of Sound’un İlk Fragmanı Yayınlandı

    Evin Arslan
    2 gün önce
    Michael Jackson Biyografisi Michael 2026’ya Ertelendi
    Haberler

    Michael Jackson Biyografisi Michael 2026’ya Ertelendi

    Elif Arı
    2 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)
    Kısa Filmler

    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)

    Deniz Tolga Güneysu
    2 ay önce
    Lucky Fish (2022)
    Kısa Filmler

    Lucky Fish (2022)

    Ayşe Şimal Gürdamar
    11 ay önce
    Sousaphone (2019)
    Kısa Filmler

    Sousaphone (2019)

    Yiğit Aksan
    11 ay önce
  • SPOTIFY
    • Playlists
    • Podcasts
  • ETKİNLİKLER
    • Dinner Talks
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • GALERİLER
    • BiReplik
    • Bunları Biliyor Muydunuz?
    • Etkinlikler
    • Hafızadan Çıkmayanlar
  • İLETİŞİM
No Result
View All Result
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    The Good Nurse (2022)
    Film Önerileri

    The Good Nurse (2022)

    Rabia Elif Özcan
    3 hafta önce
    We Live in Time (2024)
    Drama

    We Live in Time (2024)

    Selin Tanyeri
    4 hafta önce
    Aniara (2018)
    Film Önerileri

    Aniara (2018)

    Nesrin Karadağ
    1 ay önce
    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)
    Film Önerileri

    Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku (2014)

    Büşra Soylu Küçükkaya
    1 ay önce
    Click (2006)
    Film Önerileri

    Click (2006)

    Merve Çolak
    1 ay önce
    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)
    Film Önerileri

    Bölük Pörçük: Bir Tuncel Kurtiz Biyografisi (2025)

    Tuba Büdüş
    1 ay önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • 44. İstanbul Film Festivali
    • 25. İzmir Kısa
    • 31. Altın Koza
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Yaşama Hakkı: Filmlerde Hayvanlar
    Liste

    Yaşama Hakkı: Filmlerde Hayvanlar

    Büşra Soylu Küçükkaya
    2 gün önce
    Küçük Şeyler, Büyük Sessizlikler: Small Things Like These (2024)
    Analiz

    Küçük Şeyler, Büyük Sessizlikler: Small Things Like These (2024)

    Yaşar Gülveren
    4 gün önce
    Çalı Köy Filmleri Festivali Ekibi ile Röportaj
    Röportaj

    Çalı Köy Filmleri Festivali Ekibi ile Röportaj

    Tuba Büdüş
    4 gün önce
  • HABERLER
    Stellan Skarsgård, Saraybosna Film Festivali’nde Onur Konuğu
    Haberler

    Stellan Skarsgård, Saraybosna Film Festivali’nde Onur Konuğu

    Ulaş Ceylan
    13 saat önce
    The History of Sound’un İlk Fragmanı Yayınlandı
    Haberler

    The History of Sound’un İlk Fragmanı Yayınlandı

    Evin Arslan
    2 gün önce
    Michael Jackson Biyografisi Michael 2026’ya Ertelendi
    Haberler

    Michael Jackson Biyografisi Michael 2026’ya Ertelendi

    Elif Arı
    2 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)
    Kısa Filmler

    Mattia Ahmet Minguzzi Belgeseli (2025)

    Deniz Tolga Güneysu
    2 ay önce
    Lucky Fish (2022)
    Kısa Filmler

    Lucky Fish (2022)

    Ayşe Şimal Gürdamar
    11 ay önce
    Sousaphone (2019)
    Kısa Filmler

    Sousaphone (2019)

    Yiğit Aksan
    11 ay önce
  • SPOTIFY
    • Playlists
    • Podcasts
  • ETKİNLİKLER
    • Dinner Talks
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • GALERİLER
    • BiReplik
    • Bunları Biliyor Muydunuz?
    • Etkinlikler
    • Hafızadan Çıkmayanlar
  • İLETİŞİM
No Result
View All Result
Fil'm Hafızası
No Result
View All Result
Home Sinema Yazıları Eleştiri - İzlenim

Bir Medeniyet ve İnsanlık Eleştirisi: Otobüs (1974)

Mehmet Neşet Turgut Mehmet Neşet Turgut
6 yıl önce
Eleştiri - İzlenim, Sinema Yazıları
Okuma Süresi: 5 min
0
0
Bir Medeniyet ve İnsanlık Eleştirisi: Otobüs (1974)
Facebook'ta PaylaşTwitter'da PaylaşWhatsapp'ta Paylaş

30 Ekim 1961 ‘de Federal Almanya ile yapılan işbirliği anlaşmasıyla Türkiye’den Batı Avrupa ülkelerine doğru ilk göç hareketi başladı. Köyünden ilk defa dışarı çıkan çok sayıda göçmen, Ay’a yolculuk eden bir astronot edasıyla yabancı diyarlara doğru yola koyuldu. Vatan hasretinin yarattığı hüzün, adaptasyon zorlukları ve sınır dışı edilme korkusu ile geçen on yılın ardından göçün yarattığı travmalar, toplumun aynası olan sinemaya da yansımaya başladı.

Göç temalı filmlerden biri olan Otobüs (1974), Yönetmen Tunç Okan’ın gazetede okuyup son derece etkilendiği gerçek bir olaya dayanır. Film; İsveç’e kaçak olarak götürülen işçi adaylarının Stockholm’e vardıktan sonra başlarından geçen olayları, burada yaşadıkları şaşkınlığı, çaresizliği ve kültür şokunu anlatır. Ülkemizde uzun süre yasaklı olan yapım, gösterildiği dönemde farklı uçlarda eleştirilere maruz kalır. Kimilerine göre Türk insanı bu filmde kötülenip aşağılanmış, kimilerine göre ise yerli sinemada gerçeküstü bir üslup denenmiştir.

Filmin hikâyesi ise kısaca şöyledir: Dokuz mültecinin yer aldığı otobüs, şoförü tarafından Stockholm’e getirilir. Bir umut taciri olan Türk şoför, araçtan ayrılmadan işçilerin pasaportlarını ve paralarını resmi işlemleri yapacağı gerekçesiyle ellerinden alır. Oradan uzaklaşmadan da aracı terk etmemeleri gerektiği konusunda yolcuları uyarır. Dokuz kişi, kentin en işlek meydanına park edilmiş hurda bir otobüsün içinde tutsak kalır. Dolandırıldıklarını ve şoförün geri gelmeyeceğini anlayan yolcular, açlığın da etkisiyle hiç bilmedikleri bir dünya doğru keşfe çıkar ve medeniyetin icatlarıyla boğuşurlar. Modernleşmenin getirdiği ahlaki çürümenin ve duyarsızlığın içerisinde kendilerine bir çıkış yolu ararlar.

Film, içindeki birkaç küçük diyaloğa rağmen -simgesel üslubu sayesinde- çokça şey söylemeyi başarır. Uzun süren sessizlik, zaman zaman kahkahalarla ve haykırışlarla bozulur. Sembolik sahnelerin yanında görüntüye eşlik eden müzik, başarılı bir atmosferin oluşmasını sağlar.

Tunç Okan, gerek oyuncu gerekse anlatım ve görüntü seçimleri ile zamanının oldukça ötesinde bir yönetmen olduğunu kanıtlar. Filminde son derece alışılmadık, kalıpların dışında, derinlikli bir çalışma ortaya koyar. Yasa dışı göç olgusu üzerinde önemle durur. Şansını ülke dışında arayan umut yolcularının çektikleri çileyi, maruz kaldıkları sahtekârlıkları kendine has bir yöntemle beyaz perdeye aktarır.

Otobüs, amatör bir ruhla oluşturulmuş, cesur bir söylemi olan özgün bir eserdir. Popüler sinemanın hiçbir unsurunu içinde barındırmadığı gibi senaryosunda tam olarak bir başrol kavramı da yoktur. Filmde yer alan tüm oyuncular, birer tip ya da eğretileme unsuru olarak boy gösterir. Yolcuların çoğu, rollerine bir ad verilmemiş erkek oyuncular tarafından canlandırılır. Erkek egemen özellikler gösteren filmde kadınlar, görünmeyen birer aktör; yani ana, eş ve memleketin simgesi olarak kullanılır.  Tunç Okan’ın kadın imgesi üzerindeki iki farklı bakış açısı dikkat çekicidir. Anadolu kadını, farklı zamanlarda gösterilen aynı kısa görüntü üzerinden, çile çeken, cefakâr bir figür olarak betimlenirken Avrupalı kadın daha karanlık ve karikatürize bir çerçevede ele alınır.

Film mutlu sona ulaşmaz. Bu nedenle izleyicide huzurlu bir tatmin duygusu oluşturmaz. İyi ve kötü üzerine fikir yürütmek için zaman kaybetmez; daha çok doğu-batı arasındaki çelişkiler üzerinde durur. Ülkeler arasındaki ekonomik uçuruma, ahlaki yozlaşmaya ve kültürel çatışmaya dikkat çeker. Yenileşmeyi savunan moderniteyi, onun “eskiyle” olan mücadelesini ve bu mücadelenin insani duygular üzerinde yarattığı yıkımı, sinema dilinin imkânları ile oldukça çarpıcı bir biçimde aktarır.

Tunç Okan, bu ilk filmine yönetmenlik alanında hiçbir şey bilmeden yola çıkar. Asıl mesleği olan dişçilikten elde ettiği geliri kullanarak büyük bir özveri örneği gösterir ve filmini tamamlar. 1977 yılında yapılan bir röportajda, hakkındaki tüm eleştirileri yanıtlarcasına şunları söyler:

‘‘Bütün bu bilgisizliğin, acemiliklerin, daha doğrusu sinema piyasasının, sinema sisteminin dışında, film yapmanın benim için çok yararı oldu. Çok şey öğrenmenin yanı sıra, düşünce özgürlüğüme sonuna dek sahip çıkabildim. Yine bu filme amatör bir tavırla yaklaşmam, sonuç üzerinde de olumlu noktalar yarattı. Başlangıçtan beri yapmak istediğim bir çatışmayı, bir büyük uyumsuzluğu, aykırılığı ortaya koymaktı. Tekniğiyle, aşırı gelişmiş tüketim toplumuyla az gelişmiş toplumun insanlarını karşı karşıya getirmekti. Bunların birbirleriyle olan kendi içlerindeki çelişkiyi, aralarındaki korkunç çatışmayı vurgulamak istedim. Yoksa amacım sansürün ve bazı aydınlarımızın iddia ettiği gibi ne Türk işçisini, ne Türk insanını küçük düşürmek değildi. Filmdeki işçiler Türk değil, herhangi bir azgelişmiş toplumun insanları olabilirdi. Türk olmaları bir rastlantıdır. İtalyan ya da İspanyol olsalardı, film bildirisinden bir şey kaybetmeyecekti…’’ [1]

Yönetmen ve filmi hakkında söylenenler bir yana, Otobüs; kendini eleştirenlere en güzel cevabı yurt dışından aldığı ödüllerle verir. Türk Sinemasını pek çok uluslararası festivalde taçlandırır. Sicilya’da düzenlenen Taormina Film Festivali’nde büyük ödülü (altın charybe), Çekoslavakya’da düzenlenen Karlovy Vary Film Şenliği’nde Uluslararası Sanat ve Deneme Sineması ödülü, Dünya Sinema Kulüpleri Federasyonu’nun Don Kişot ödülünü evine götüren film, aynı zamanda Strasbourg (Fransa) İnsan Hakları Film Festivali ödülü, Portekiz’de Santarem Festivali büyük ödülü ile birlikte Sinema Eleştirmenleri özel ödülünü kazanarak hak ettiği değeri uluslar arası platformda elde eder.[2]

[1] Milliyet Sanat Dergisi, 19 Aralık 1977, Sayı:256.

[2] http://www.turksinemasi.com/turk_sinema_tarihi/turk_sinema_tarihi_turkce.asp?tarihid=5000

Mehmet Neşet Turgut

İzmir doğumlu. İlk elektiriği televizyondan aldıktan sonra altı yaşından itibaren sinemaya gitmeye başladı. Büyük bir aşkla film izleyerek büyüdü. Dokuz Eylül Üniversitesini bitirdi; öğretmen olarak atandı. Fotoğrafçılık ve sinema üzerine eğitim aldı. Profesyonel olarak fotoğrafçılıkla uğraştı. 2016 yılından beri sinema ile ilgili yazılar yazmakta ve film okumaları yapmaktadır.

Etiketler:  tuncel kurtizdoğu batıgöçgöçmenlikotobüssürrealtunç okanTürk Sinemasıvatan hasreti
Mehmet Neşet Turgut

Mehmet Neşet Turgut

İzmir doğumlu. İlk elektiriği televizyondan aldıktan sonra altı yaşından itibaren sinemaya gitmeye başladı. Büyük bir aşkla film izleyerek büyüdü. Dokuz Eylül Üniversitesini bitirdi; öğretmen olarak atandı. Fotoğrafçılık ve sinema üzerine eğitim aldı. Profesyonel olarak fotoğrafçılıkla uğraştı. 2016 yılından beri sinema ile ilgili yazılar yazmakta ve film okumaları yapmaktadır.

YazarınDiğer Yazıları

    Lale Kabadayı ile Film Eleştirisi ve Türk Sineması’nda Kadının Sesi Üzerine Konuştuk

    Lale Kabadayı ile Film Eleştirisi ve Türk Sineması’nda Kadının Sesi Üzerine Konuştuk

    28 Haziran 2020
    Dağınık Yatak (1984)

    Dağınık Yatak (1984)

    15 Haziran 2020
    Aşka ve Ölüme Adanmış Bir Film: The Fountain (2006)

    Aşka ve Ölüme Adanmış Bir Film: The Fountain (2006)

    25 Mayıs 2020
Sonraki Yazı
Spike Lee, 73. Cannes Film Festivali’nin Jüri Başkanı Oldu

Spike Lee, 73. Cannes Film Festivali’nin Jüri Başkanı Oldu

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Editörün Seçtikleri

Küçük Şeyler, Büyük Sessizlikler: Small Things Like These (2024)

Küçük Şeyler, Büyük Sessizlikler: Small Things Like These (2024)

Yaşar Gülveren
22 Temmuz 2025

Ölümü İmgelemek: The Shrouds (2024)

Ölümü İmgelemek: The Shrouds (2024)

İpek Ömercikli
1 Haziran 2025

All Quiet On The Western Front (2022)

Psycho Therapy: The Shallow Tale of a Writer Who Decided to Write About a Serial Killer (2025) Üzerine

Nesrin Karadağ
17 Mayıs 2025

Zamansız, Yersiz, Ama Bize Dair: David Lynch’in Ardından

Zamansız, Yersiz, Ama Bize Dair: David Lynch’in Ardından

Fil'm Hafızası
2 Nisan 2025

81. Venedik Film Festivali’nden İzlenimler

Hegemonyayı Öldürmek: Hemme’nin Öldüğü Günlerden Biri (2024)

Tülay Işık Kalafat
8 Mart 2025

  • Biz Kimiz?
  • Gizlilik Politikası
  • KVKK
  • Çerez Politikası
  • İletişim

Fil'm Hafızası © 2023

No Result
View All Result
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
    • Biz Kimiz?
    • Ekibimiz
    • Gönüllülük İlanları
  • Film Önerileri
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
  • Sinema Yazıları
    • 44. İstanbul Film Festivali
    • 25. İzmir Kısa
    • 31. Altın Koza
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
  • Haberler
  • Kısa Filmler
  • Spotify
    • Podcasts
    • Playlists
  • Etkinlikler
    • Dinner Talks
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • Galeri
    • BiReplik
    • Bunları Biliyor Muydunuz?
    • Etkinlikler
    • Hafızadan Çıkmayanlar
  • İletişim

Fil'm Hafızası © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In