Yaşamın İçinden Gelen Filmler

Medianeras (Gustavo Taretto, 2011) “Ayrılıkların, boşanmaların, aile içi şiddetlerin, kablolu kanal sayısındaki patlamanın, iletişim eksikliğinin, umursamazlığın, uyuşukluğun, depresyonun, intiharların, asabiyetin, panik atakların, obezitenin, gerginliğin, güvensizliğin, stres ve hareketsiz yaşam tarzının mimar ve mühendislerin suçu olduğundan adım gibi eminim.” İnsan, yaşadığı ortamdan ayrı düşünülemez. Bir yandan mekânı, içine kendini katarak inşa ederken öte yandan da kurduğu bu mekândan etkilenmektedir. Bu durumun temel unsurları arasında başlıca binalar, yollar ve gündelik ritim görülebilir. Arjantinli yönetmen Gustavo Taretto bu elementleri görsel kurgunun merkezine alarak, 2011 yılına ait Medianeras isimli ilk uzun metraj filmiyle insanın şehir içindeki konumlanışını işler. Filmin takip ettiği ana anlatının yanısıra yönetmen Buenos Aires’in çarpık kent görüntüsünü hareketli fotoğraflara dönüştürerek karakterlerin ve şehrin rutin yaşantısı arasında kişilik bağlantıları kurmaktadır. Birbiriyle uyumlu ilerleyen sahneler sayesinde, film ritmik uzunca bir şarkıyı anımsatmakta ve bununla birlikte naif bir izlenim bırakmaktadır. Caramel/Sukkar Banat (Nadine Labaki, 2008) Mreyte ya Mreyte! Caramel, orijinal ismiyle Sukkar Banat, Beirut’ta geçen sıcacık dokuya sahip bir ‘kadınlar hikayesi’dir. Aynı zamanda başrolde de gördüğümüz Lübnanlı yönetmen Nadine Labaki’nin 2008 yapımı ilk uzun metraj filmidir. Khaled Mouzanar’ın müzikleri filme hâkim olan o sıcak dokuya eşlik etmekte ve filme ismini veren karamel gibi kıvamlanarak filmin hissiyatını tamamlamaktadır. Farklı zorlu durumların içine düşen beş kadın, birbirlerine dokunuşları sayesinde bir yandan içinde bulundukları koşullarla yüzleşirken bir yandan da ürettikleri çözümler sayesinde kendi ruhsal dengelerini kurmaya çalışır. Öte yandan filmin Beirut’ta geçiyor olması, o coğrafyanın tarihi, kültürü, gündelik yaşamı ve mimarisi hakkında ufak çıkarımları da iletmektedir. Mandalina Bahçesi/Mandariniid (Zaza Urushadze, 2013) “Savaştığın insanı normal hayatında tanımış olsaydın onu yine de öldürür müydün?” Savaş hâli, yarattığı dost-düşman zıtlığı aracılığıyla öldürme eylemine taraflar için farklı anlamlar kazandırır. Hayatın ve canlılığın değerini azımsayarak yüklediği ‘karşı’ etiketiyle yaşam kavramının da içini boşalttığını söylemek mümkündür. Mandalina Bahçesi ya da orijinal başlığıyla Mandariniid Gürcü asıllı yönetmen Zaza Urushadze’nin 2013 yapımı filmidir. 1992 yılındaki Abhazya ve Gürcistan arasındaki çatışmadan bir kesit sunarken, savaş, yaşam, ölüm ve insan olmak üzerine kaçınılmaz sorgulamaları da beraberinde getirmektedir. Ivo birbirlerini öldürmeye çalışan iki insanı ölümden sakınma çabasındadır. Aynı zamanda mandalina bahçesini savaştan sakınıp canlı tutmaya çalıştığı gibi yaşamın ve insan olmanın umut taşıyan yönlerini de muhafaza etme uğraşındadır. Filmin seyircisinin zihninde yarattığı atmosfer küçük ama kolaylıkla içinden çıkılamaz bir sorgulama bulutunu da yanında taşımaktadır. Bu durumun derinden işleyişi ise filmi izlemek için öncelikli sıralara taşıyabilmektedir. Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives (Apichatpong Weerasethakul, 2010) Boonmee : Öldükten sonra seni bulacağım. Ruhum seni nerede aramalı? Cennette mi? Hayalet : Cennet bir abartı. Orada bir şey yok. Boonmee : Nerede o halde? Hayalet : Hayaletler mekanlara değil; insanlara, yaşayan kişilere bağlıdır. Taylandlı yönetmen Apichatpong Weerasethakul’un lirik ve çağrışımsal yaklaşımlarıyla kurguladığı 2010 yapımı Uncle Boonmee Who Recall His Past Lives ’i, bir benzeri bulunup kategorilendirmenin mümkün olmadığı filmler arasında saymak yerinde olacaktır. Filmin herbir kesiti izleyen kişiye göre şekillenerek biricik anlamlar yaratır ve filmi seyircinin zihnine özel kılar. Bu sebeple bir gruba dahil edilmekten uzakta durmaktadır. Yine aynı sebeple ki bu yazıda ancak öznel yaratımın bendeki yansımasından bahsedebilirim; yani filmin seyirciyi sahnedeki yaşamı ve canlılığı aramaya itmesinden. Weerasethakul’un sunduğu evren, yok olmayı ve yitip gitmeyi barındırmadığı için kameranın çevrildiği heryerde bir tuhaf yaratık gelmese dahi yaşayan varlıkların olduğu hissedilir. İnsanın yalnız başına bu dünyada var olmaması, ormanın ya da gökyüzünün derinliklerinde izlettirilmektedir. 3 Iron/Bin Jip (Kim Ki-duk, 2004) “İçinde yaşadığımız dünya gerçek mi yoksa bir rüya mı, söylemek zor.” Bin Jip Türkçe karşılığıyla Boş Ev, Güney Koreli yönetmen Kim Ki-duk’un 2004 yılına ait bir filmidir. Çoğunlukla sükunetin hâkim olduğu bu mistik anlatı ‘erişilmez aşk’ temasının Uzakdoğu felsefesiyle harmanlanmış bir bakışını sunmaktadır. Ev sahibinin uzakta olduğu saatleri kollayarak gününü geçiren genç adam, girdiği evlerden birinde karşılaştığı kadına âşık olur. Kadının evli olmasından dolayı zorlaşan bu aşk anlatısının en güzel yanı, kadının kocasına safi bir kötü tipleme çizilmemiş olmasıdır. Sevgiye aç kalmış ve nasıl bu değeri kazanacağını bilmeyen bir kişi olarak gösterilmesi, filmin mistik öğretiler üzerine kurulmuş içeriğinin yanında daha somut bir yönden izleyicisine dokunmasını mümkün kılmaktadır. Muhsin Bey (Yavuz Turgul, 1987) “Nasılsınız bakalım? Suyu görünce kendinize geldiniz değil mi? Efendim, ne dediniz? Peki, baş üstüne. Bir daha müziğinize zamanında başlarım." Menekşeler, kanımca ilgi ve nezaket isteyen en zarif çiçeklerden biridir. Sürekli iltifat edilmeyi beklerken pencereden gelen güneşin de kararı iyi ayarlanmalıdır. Aksi takdirde yıkıcı bir hüzünle solup giderler. Böylesi narin bir çiçeğe sahip olmak için insanın ruhu da Muhsin Bey gibi olmalıdır. Yavuz Turgul’un 1987 yapımı Muhsin Bey filmi de menekşelere benzemektedir. Muhsin Bey’in büyük çabalarla yeşerttiği umutları ve çiçekleri acı bir şekilde solmaktadır. Bu sebeple, başrolde bulunun Şener Şen’in de sayesinde filmin izleyende bıraktığı etki, kuru ve bölük pörçük birkaç sahneden daha çok yerleşmiş hüzünlü bir hissiyattır. Pandora’nın Kutusu (Yeşim Ustaoğlu, 2008) Pandora’nın Kutusu ’nda Yeşim Ustaoğlu, bir zamanlar aynı evde güne uyanan fakat zamanın ilerlemesiyle gündelik telaşın içinde birbirini unutmuş üç kardeşin bir araya gelip yüzleşmesinden, derinlere sıkıştırdıkları meseleleriyle karşılaşmalarından ve en önemlisi de o üstü kapatılmışlıkların arasında annelerini bulmalarından bahsetmektedir. Bu durumda anneanne olan Nusret Hanım’ın hatırlama güçlüğü, sıradan bir yaşlılık hastalığı değildir. Hayata aynı anneden başlayıp sonrasında birbirini unutmanın ve aynı zamanda anneyi de unutmanın bir sonucu gibi görünmektedir. Öte yandan film bir dönüş daha barındırmaktadır; Moda Sahnesi’nden tanıdığımız Onur Ünsal’ın oynadığı Murat isimli karakterin Nusret Hanım ile dağlara kaçışı, Murat’ın hayattaki arayışına derin bir noktadan yön verir. Ida (Pawel Pawlikowski, 2013) “Ben hiçbir yerde bulunmadım.” Polonyalı yönetmen Pawel Pawlikowski’nin 2013 yapımı bol ödüllü filmi Ida , hayatının çocukluk kısmını atlamak zorunda kalırken yetişkin olmanın da çok uzağında duran genç bir kadının hikayesi. Film, inanılan her şeyin gelecek tek bir haberle yıkılabileceği fikrini doğurtmaktadr. Ida kendi hayatında hiçbir söze sahip olamamış ve kendisine gelen sırada bile kısmen orada bulunmuştur. Kararların çevresinde bırakılmıştır. Filmin sinematografisi bu yönüyle solgun ve yarım kadrajlar aracılığıyla kişiyi kendi hayatının çerçevesinde nerede durduğunu düşünmeye itmektedir. Ardında huzursuz bir dinginlik bırakmasıyla Ida, yaşama dokunan filmler arasında konumlanmaktadır. Ev Karadır/Khaneh Siah Ast (Füruğ Ferruhzad, 1962) Fars edebiyatının önemli şairlerinden olan Füruğ Ferruhzad, 1962 yılında Ev Karadır isimli kısa filmi çeker. Çirkinlik ve acı kavramlarını yansıtmayı amaçlarken fiziksel olarak engelli insanları ve cüzzam hastalarını görselleştirmektedir. Aynı zamanda seyirciye bu sahnelerin ardında Füruğ Ferruhzad’ın sesi ve şiirleri eşlik etmektedir. Süre olarak kısa olmasına rağmen filmin oluşturduğu ritim, izleyicinin zihninde naif bir iz bırakarak onu takip eder. Film amacını girişte şu sözlerle vermektedir: “Bu dünyada çirkinlik kıtlığı yok. Eğer insanlar ona gözlerini kapatırsa daha da çoğalır. Ama insan sorun çözücüdür. Bu ekranda çirkinliğin resmini, acı çekmenin tasvirini göreceksiniz ki önemsememek insafsızlık olur. İnsanlığa olan hürmetimizden, bu acıyı hafifletmek için bu çirkinliğe karşı savaşmalıyız. Bu filme esin kaynağı olan bu umuttur.”

YazarınDiğer Yazıları

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Editörün Seçtikleri

Welcome Back!

Create New Account!

Retrieve your password