1 Mayıs İşçi Filmleri

Karl Marx’ın dediği gibi bugüne kadarki bütün toplumların tarihi sınıf mücadeleleri tarihi ise, icadından beri toplumların yaşadıklarına ışık tutan sinemayı işçi sınıfından uzak tutamayız. İşçiler emeklerinin karşılığını alma mücadelesi verdiği sürece sinema perdesinde de kendilerine yer bulacaklardır. Çünkü Lenin’in de dediği üzere; “Sinema, tüm sanatların içinde bizim için en önemli olanıdır!” 1 Mayıs vesilesiyle derlediğimiz 10 işçi filmi... Ekmek, gül ve hürriyet için... Stachka (Strike, Sergei M. Eisenstein, 1925) Devrim öncesi Rusyası’nda geçen, Sergei M. Eisenstein’in bu ilk uzun metrajlı filmi, çalışma koşullarından memnun olmayan fabrika işçilerinin gerçekleştirdikleri grevi altı bölüme ayırarak anlatır. Teknik ustalığının yanında, yaptığı bireyselliğe karşı kolektivizm vurgusu, Stachka ’yı işçi sınıfına eğilen ilk filmlerinden biri olmanın ötesine taşıyıp, en etkililerinden biri hâline getiriyor. Modern Times (Charles Chaplin, 1936) Büyük Buhran döneminde yaşanan sınıf mücadelesini mizah ve eleştiri dozu bir an olsun düşmeden perdeye yansıtan bu Charles Chaplin klasiği, efsaneleşen açılış sekansından itibaren modern endüstrinin altını oyarak başlar; yaşanan onca şeyin sonunda mücadelenin, direnişin ve dayanışmanın olduğu her yerde umudun da elbet yeşereceği vurgusuyla sona eder. Saturday Night And Sunday Morning (Karel Reisz, 1960) Kökenini sosyal gerçekçilikten alan İngiliz Yeni Dalgası ya da diğer adıyla Özgür Sinema Hareketi’nin simge filmlerinden olan Saturday Night and Sunday Morning, yaşadığı çevrenin boğuculuğundan kaçış yolu arayan genç bir fabrika işçisinin portresi. Yönetmenin bu bireysel hikâyeyi işçi sınıfının geneline yaymadaki ustalığıyla film, izleyiciyi gri fabrika duvarlarının yarattığı doğal hapishanelerde yaşanan çıkışsız hayatları 90 dakikalığına tecrübe etmeye çağırıyor. Karanlıkta Uyananlar (Ertem Göreç, 1964) Senaryosunu Vedat Türkali’nin yazdığı Karanlıkta Uyananlar , dönemin Yeşilçam Sineması’nın çok uzağında, melodrama hiçbir şekilde bulaşmadan sözünü açık açık söyleyen bir yapım. İçeriği dolayısıyla sansüre uğrayan ve gösterimi engellenen bu Ertem Göreç filmi, geçmişten bugüne bakıldığında Türkiye Sineması’nın ilk ve hâlâ en yetkin işçi filmlerinden biri. La classe operaia va in paradiso (The Working Class Goes to Heaven, Elio Petri, 1971) Kapitalist üretim sisteminin insanı da bir ham madde olarak görmesi ve dolayısıyla insanı var gücüyle değersizleştirmesi üzerine bir filmdir La classe operaia va in paradiso . Bu düzende üretim şekli kadar ücret sistemi de insanın, işçi sınıfının aleyhinedir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen yönetmen Elio Petri’ye göre işçi sınıfının cennete gitmek için yapması gereken bellidir: Kapitalizmin yıkılıp yerine emekten yana olan bir sistemin kurulması. Tout va bien (Everything's All Right, Jean-Luc Godard & Jean-Pierre Gorin, 1972) Bir Amerikalı gazeteci ve kocası Fransız yönetmenin tanık olduğu bir fabrika grevini anlatan Tout va bien , set tasarımı, uzun plan sekansları ve Brechtyen üslubuyla sinema sanatının sınırlarını zorlayan, biçimsel anlamda çok değerli bir eser. Sınıf savaşımına dair mesajını en dolaysız şekilde vermesiyle, Jean-Luc Godard ve Jean-Pierre Gorin’den oluşan Dziga Vertov Grubu’nun çektiği politik filmlerin en değerlisi belki de. Harlan County, USA (Barbara Kopple, 1976) Yönetmen Barbar Kopple’nin Oscarlı belgeseli Harlan County, USA , maden işçilerinin 1973 yılında Kentucky’de gerçekleştirdikleri grevi seyirciye aktarıyor. Yönetmen ve ekibinin de işçilerin yanında yer alarak emek sömürüsüne karşı durmaları, belgesele dinamizm katıyor. Grevi, tüm yaşananları -güvenlik güçlerinin işçilere ateş açtığı anlar da dahil olmak üzere- etraflıca ele almasının yanında, country tarzındaki müziklerin yerinde kullanımı da Harlan County, USA ’i özel kılıyor. Blue Collar (Paul Schrader, 1978) Karl Marx ve Friedrich Engels’in yazdığı ve 166 yıldır sınıf mücadelesine rehberlik eden Komünist Manifesto şöyle sona erer: “Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!” . Emekçilerin hak ettiklerine ancak bir araya gelerek ulaşabileceğinin altını çizen bu cümlenin kapitalist sistem tarafından nasıl kullanıldığıdır Blue Collar ’ın temel derdi. Kapitalist aygıtlar ne olursa olsun, işçilerin birlik olmasını engellemek için her zaman bir yol bulmalıdır. Germinal (Claude Berri, 1993) Emile Zola’nın aynı adlı romanından uyarlanan Germinal , 18. yy.’da geçen, dönemin maden işçilerinin hayatlarına odaklanan ve onların üretim araçlarını elinde bulunduranlara karşı giriştikleri grevi anlatan güçlü bir dönem filmi. Onu değerli kılan ise, Sanayi Devrimi’nin hemen ertesinde işçi sınıfının karşılaşmaya başladığı zorlukları perdeye yansıtması. Bread And Roses (Ken Loach, 2000) Sosyalist yönetmen Ken Loach ve senarist Paul Laverty ortaklığının ürünlerinden olan Bread And Roses, artık dünyanın her yerinde sayıları iyice artmış olan göçmen işçilere odaklanıyor. Kişisel dramlarla göçmen işçilerin yaşadığı sorunları bir araya getirmedeki başarısıyla dikkat çeken yapım, filmografisini işçi sınıfına adamış Ken Loach’un kapitalizmin beşiği Amerika’da çektiği ilk film olması açısından da ilgiyi hak ediyor.

YazarınDiğer Yazıları

Yorumlar 3

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Editörün Seçtikleri

Welcome Back!

Create New Account!

Retrieve your password