Fil'm Hafızası
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    La Traversée (2021)
    Animasyon

    La Traversée (2021)

    Selin Tanyeri
    2 gün önce
    Çerçeve (2020)
    Kısa Filmler

    Çerçeve (2020)

    Günsu Akçatepe
    2 gün önce
    Arsenic and Old Lace (1944)
    Film Önerileri

    Arsenic and Old Lace (1944)

    Ekin Tayman
    5 gün önce
    Dreamgirls (2006)
    Film Önerileri

    Dreamgirls (2006)

    Göksu Ertüren
    1 hafta önce
    Rancho Notorious (1952)
    Western

    Rancho Notorious (1952)

    Mustafa Yılmaz
    2 hafta önce
    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)
    Film Önerileri

    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)

    İrem Yavuzer
    2 hafta önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Aftersun (2022): Babamı Özledim!
    Eleştiri - İzlenim

    Aftersun (2022): Babamı Özledim!

    Ezgi Ulukoca
    4 saat önce
    Arşivin Tanıdık Hüznü ve Gizli Heyecanı: The Super 8 Years
    Eleştiri - İzlenim

    Arşivin Tanıdık Hüznü ve Gizli Heyecanı: The Super 8 Years

    Nehir Arslan
    2 gün önce
    Kırıl(ma)mış Kalbin Çaresi: Amélie (2001)
    Analiz

    Kırıl(ma)mış Kalbin Çaresi: Amélie (2001)

    Ekin Tayman
    5 gün önce
  • HABERLER
    ‘Triangle of Sadness’a İsveç Guldbagge Ödülleri’nde 6 Ödül!
    Haberler

    ‘Triangle of Sadness’a İsveç Guldbagge Ödülleri’nde 6 Ödül!

    Berke Kabasakal
    3 saat önce
    Ozon’un Yeni Filmi Mon Crime’ın Ön Gösterimi Tartışmalı Geçti!
    Haberler

    Ozon’un Yeni Filmi Mon Crime’ın Ön Gösterimi Tartışmalı Geçti!

    Nehir Arslan
    3 gün önce
    95. Oscar Adayları Açıklandı!
    Haberler

    95. Oscar Adayları Açıklandı!

    Ekin Taneri
    3 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Çerçeve (2020)
    Kısa Filmler

    Çerçeve (2020)

    Günsu Akçatepe
    2 gün önce
    The Thing (2011)
    Kısa Filmler

    The Thing (2011)

    Seda Ertunç
    3 ay önce
    Kimin Umurunda (2020)
    Kısa Filmler

    Kimin Umurunda (2020)

    Zeynep Özaydın
    6 ay önce
  • PLAYLISTS
  • PODCASTS
  • ETKİNLİKLER
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • İLETİŞİM/REKLAM
No Result
View All Result
  • ANASAYFA
  • HAKKIMIZDA
    • BİZ KİMİZ?
    • EKİBİMİZ
    • GÖNÜLLÜLÜK İLANLARI
  • FİLM ÖNERİLERİ
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
    La Traversée (2021)
    Animasyon

    La Traversée (2021)

    Selin Tanyeri
    2 gün önce
    Çerçeve (2020)
    Kısa Filmler

    Çerçeve (2020)

    Günsu Akçatepe
    2 gün önce
    Arsenic and Old Lace (1944)
    Film Önerileri

    Arsenic and Old Lace (1944)

    Ekin Tayman
    5 gün önce
    Dreamgirls (2006)
    Film Önerileri

    Dreamgirls (2006)

    Göksu Ertüren
    1 hafta önce
    Rancho Notorious (1952)
    Western

    Rancho Notorious (1952)

    Mustafa Yılmaz
    2 hafta önce
    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)
    Film Önerileri

    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)

    İrem Yavuzer
    2 hafta önce
  • SİNEMA YAZILARI
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
    Aftersun (2022): Babamı Özledim!
    Eleştiri - İzlenim

    Aftersun (2022): Babamı Özledim!

    Ezgi Ulukoca
    4 saat önce
    Arşivin Tanıdık Hüznü ve Gizli Heyecanı: The Super 8 Years
    Eleştiri - İzlenim

    Arşivin Tanıdık Hüznü ve Gizli Heyecanı: The Super 8 Years

    Nehir Arslan
    2 gün önce
    Kırıl(ma)mış Kalbin Çaresi: Amélie (2001)
    Analiz

    Kırıl(ma)mış Kalbin Çaresi: Amélie (2001)

    Ekin Tayman
    5 gün önce
  • HABERLER
    ‘Triangle of Sadness’a İsveç Guldbagge Ödülleri’nde 6 Ödül!
    Haberler

    ‘Triangle of Sadness’a İsveç Guldbagge Ödülleri’nde 6 Ödül!

    Berke Kabasakal
    3 saat önce
    Ozon’un Yeni Filmi Mon Crime’ın Ön Gösterimi Tartışmalı Geçti!
    Haberler

    Ozon’un Yeni Filmi Mon Crime’ın Ön Gösterimi Tartışmalı Geçti!

    Nehir Arslan
    3 gün önce
    95. Oscar Adayları Açıklandı!
    Haberler

    95. Oscar Adayları Açıklandı!

    Ekin Taneri
    3 gün önce
  • KISA FİLMLER
    Çerçeve (2020)
    Kısa Filmler

    Çerçeve (2020)

    Günsu Akçatepe
    2 gün önce
    The Thing (2011)
    Kısa Filmler

    The Thing (2011)

    Seda Ertunç
    3 ay önce
    Kimin Umurunda (2020)
    Kısa Filmler

    Kimin Umurunda (2020)

    Zeynep Özaydın
    6 ay önce
  • PLAYLISTS
  • PODCASTS
  • ETKİNLİKLER
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • İLETİŞİM/REKLAM
No Result
View All Result
Fil'm Hafızası
No Result
View All Result
Home Sinema Yazıları Analiz

Bir Kentin Örümcek Fobisi: Holy Spider (2022)

İrem Yavuzer İrem Yavuzer
2 ay önce
Analiz, Sinema Yazıları
Okuma Süresi: 7 min
1
0
Bir Kentin Örümcek Fobisi: Holy Spider (2022)
Facebook'ta PaylaşTwitter'da PaylaşWhatsapp'ta Paylaş

Öteki olmanın sınırlarını zorlayan Border (2018) filmiyle büyük yankı uyandıran Ali Abbasi, Holy Spider’da İran’ın kutsal kenti Meşhed’in tekinsiz sokaklarında adalet sözcüğüne yapısökümsel bir biçimde yaklaşır.

Ahlak ve namus kavramlarını sadece kadın bireylerin eylemlerini merkezine alarak inceleyen Saeed, içinde yaşadığı kenti bütün seks isçilerinden arındırmaya yemin etmiş eski bir askerdir. Zodyak katili misali yarattığı sanat eserleriyle gururlanmakta, öldürme tutkusunu nafile bir ibadetmişçesine düzenli aralıklarla yerine getirmektedir.  Belli bir grubu (ağ) ilgi odağına almasıyla çoktan örümcek katili olarak anılmaya başlamıştır. Yozlaşmış modern dünya insanlarını ilahî nizama erebilmek amacıyla tek tek kurban etmektedir. Filmin çatısı bu birkaç cümleyle çözülebilecek bir anlatı yaratsa da cinsiyetçi yaklaşımı ile yoğun okumaları beraberinde getirir. Kadın bedeni üzerinden dağıtılan adalet çoğu kültürde görmeye alışık olduğumuz hegemonik bir durumdur. Ezcümle Holy Spider kendini inşa eden yeni bir sistemin adımlarını hızlandırır. İdealist bir gazeteci olan Rahimi polis otoritesini ve Saeed’in adaletini reddedip gerçekleri gün yüzüne çıkarmayı bekler.

Filmle ilk tanışma klasik İran dramalarında görmeye pek de alışık olmadığımız üstü çıplak bir kadın kadrajıyla gerçekleşir. Keza kendi iç tutarlılığı bakımından filmin dili İran mozaiğiyle örülü olsa da yönetmen Ali Abbasi’nin henüz böyle bir derdi yoktur. Holy Spider’ı etnik bir çerçeveye sıkıştırmak istemiyor olabilir. Şiddet ve cinsellik kullanımını insan doğasına uyumlanmış bir biçimde organik olarak özgür bırakmayı tercih eder. Belki de bunca zamandır baskılanan kolektif bilinç Saeed’in kimliğiyle Meşhed sokakları üzerinden resmedilmektedir. Cinselliği takıntı hâline getiren bireyin ahlaki değerleri onları baskı altına alır. Ruh bilimci Konrad Lorenz’e göre insan saldırganlığı, sürekli akan bir enerji pınarının beslediği bir içgüdüdür. Dış uyaranlara karşı bir tepkinin sonucu olması gerekmez. [1] Saeed önermeyi desteklercesine toplum ahlakını sağlamak adına şiddeti ve öldürmeyi aktif uyarıcıya ihtiyaç duymaksızın gerçekleştirir. Görünen herhangi bir şeyin sadece var olması yetmektedir. Ahlak ve namus kurallarının ihlaline bağlı olarak öldürme hakkını edinen kimseler için anayasal düzenlemeler medeni hukuk ve şeri hukuk gereğince farklılıklar gösterir. En nihayetinde insan hayatının kutsallığı ve dokunulmazlığı her iki sistemde de görüş birliğiyle koruma altındadır. Holy Spider, ölüm cezasının etik algısına ve kısas kavramına odaklanır.

Travmatik yaşam döngüsü, Saeed ele alınırken ilk dikkat edilmesi gereken unsurlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Irak-İran savaşında görev almış, vatanını düşmanlara karşı savunmuş eril gücün hayatının sonraki dönemlerinde hiçbir şey başaramadan orta yaşlı bir hâle evrilmesi, beklentilerini karşılayamaması onu yavaş yavaş işe yaramama korkusuna hapseder. Aslında Saeed’in bu huzursuzluğu savaş sırasında şehit olma şansını kaçırmasıyla eş değer gelişmekte ve psikolojik yıkımlarının deneyimlediği harp ortamından süregeldiği açık bir şekilde hissedilmektedir. Dini değerleri için kalıcı bir simge olmayı da düşlemektedir. Zira yaradan onu “basit” bir inşaat işçisi olsun diye dünyaya göndermemiştir. Ahlak yargıları zayıflayan toplumlar genelde çökmeye ve kaybolmaya yüz tutar, ancak buradaki ahlak kavramını “namus”tan bağımsız çok anlamlılıkla irdelemek gerekmektedir. İnsanlar ahlaksızlaşmaya başladıkça yeryüzünde kaos meydana gelir, ki bu ahlaksızlık tüm yasa ve normların ihlalidir. Friedrich Nietzsche’nin  The Joyful Wisdom “La Gaya Scienza” (Şen Bilim, 1882) ve Thus Spoke Zarathustra (İşte Böyle Buyurdu Zerdüşt, 1883) eserlerinde de yer verdiği görüşe göre Tanrı insanlara duyduğu merhamet yüzünden ölmüş, ahlaki değerlerin kayboluşu ve dini inanışların çökmesiyle ise insan tanrıyı öldürmüştür. Kişi ahlaksızlaşmaya başladığında ilk olarak kendini sorgular binaen değer yargılarını ölüme terk eder. Bahsedilen ölüm bir gerçekliğin çok ötesindedir. İnsanların nefsine uyarak içlerindeki iyilik duygusunu yok etmelerine dikkat çekilir. Nihayetinde Saeed’in bir nihilist olmadığı ve öldürme tutkusunun hiççilikten gelmediği de oldukça açıktır. Ancak davranışlarının politik ve teolojik manipülasyona önemli bir göndermede bulunuyor olması yadsınmamalıdır.

Etik Savaşçı ve Anti-kahraman

Rahimi, gazeteciliğin etik kurallarına hakim, entelektüel, seküler güruha daha yakın bir şekilde resmedilmiş; aydın kimseleri temsil eden kurgusal bir karakterdir. Kurgusal olduğunu belirtirken filmi yaşanmış gerçek bir olay olarak ele aldığımızı hatırlatmakta yarar var. Yakın kaynaklara baktığımızda Rahimi’nin senaryoya anlatıyı güçlendirmek ve yapıyı sağlamlaştırmak amacıyla dahil edildiğini görmekteyiz. Üstelik etik savaşçı misyonu yüklenen idealist karakter, bir önceki iş yerinden patronunun tacizlerine sessiz kalmayarak istifa etmiştir. Genele bakıldığında filmin kadın kolektifini ve haklarını birincil anlamda destekleyen bir derdi neredeyse hiç yok denilebilir. Zaten Holy Spider, feminist okumalara açık bir film olarak beklentilere cevap vermeyi amaçlamıyor; ancak yaşam koşulları batılı ülkelere nazaran oldukça karmaşık ve kaotik olan bu topraklarda bir kadın önderliğinde seri katilin ifşa edilmesi ve haklarının bilincinde olması feminizm ideasına görünürlük sağlaması açısından oldukça önemli. Oluşturulan aktivist kimlik Rahimi gibi cesur bir karakterle eşleşiyor ve tabiri caizse katili kendi evinde bozguna uğratıyor.

Ankebut Mukaddes

Rahimi’nin en yakın rakibi anti-kahraman Saeed’in örümcek katili lakabıyla anılmasını destekleyen ek okumalardan bahsetmek gerekmektedir. Bunlardan ilki kitâb-ı mukaddes’ten alıntılara dayanmaktadır:

Tanrı’yı unutan herkesin sonu böyledir, Tanrısız insanın umudu böyle yok olur. Onun güvendiği şey kırılır, Dayanağı ise bir örümcek ağıdır. Örümcek ağına yaslanır, ama ağ çöker, Ona tutunur, ama ağ taşımaz.  (Eski antlaşma- Eyüp 8: 13,14,15)

Nasıl ki Saeed, Nietzsche’nin de dediği gibi ahlakın ölümünden üstü kapalı bir şekilde bahsediyorsa, Holy Spider da bu önermeyi teolojik yaklaşımla tartışır. Küstahlığı ve kibri sonucunda Saeed inandığı tüm kutsal şeylerin önüne kendi adaletini koyar. Asıl hüküm sahibini unutarak günahların en büyüğünü işler. Yaratıcının el-muktedir sıfatını hiçe sayar. İnancıyla çelişir, on altı kadından birçoğunu nefsine yenik düşerek kendi zevki uğruna öldürmeye başlar. Oysaki burada mizojininin (kadın düşmanlığı) asıl sebebi erkeğin kadın fizyolojisine çekilerek cinsel uyarılma korkusu duymasından kaynaklanıyor olabilir.

İkincil olarak değinilmesi gereken konu ise örümcek kelimesinin semiyotik işlevi dışında filme konu olan Ankebut Mukaddes göndermesidir. Tam bu çerçeveden baktığımızda Saeed’in örümcek ağına benzer hassas evi tepesine yıkılır. Kendine ördüğü mabedi onu içinden çıkılamayacak bir enkaza sürükler. Çok güvendiği adaleti lehine işler. Evin anlamdan bağımsız bir kült olarak anılması, yuva konumuna getirilmesi doğu batı fark etmeksizin çoğu kültürde sığınak misyonu edinmiştir. Ali Abbasi bu görüşe alternatif sunar. Bazen içerisine ait olmadığımız evler en tehlikeli yerlerin başında gelir.

Allah’tan başka varlıkların korumasına sığınanların durumu, örümceğin durumuna benzer: Örümcek, (ağını) kendine bir yuva edinir, ama yuvaların en çürüğü de örümceğin yuvasıdır. Keşke bilselerdi!  (Ankebût Suresi, 41. ayet)

Kurban psikolojisi ve Kahraman

Kadın düşmanı aynı zamanda katili Saeed bir anda Meşhed halkı için kahramana dönüşür, binlerce kişi tarafından desteklenir. Burada tekrar mizojini sorunu karşımıza çıkmaktadır. Kadınların emeklerinin ve bedenlerinin değersizleştirilmesi, kıymetsiz görülen ve yok sayılan işlerin kadın işi olarak düzenlenmesi ve kadınların ancak hayali bir aseksüel annelik konumundayken, yani kadınlıktan azade olduklarında değer ve saygı görmeleri mizojininin farklı veçheleridir. [2]

Saeed mizojinisttir, fakat katlettiği kadınlara yaklaşımı oldukça muhafazakârdır. Onları öldürürken hiçbir şekilde fallik nesnelerden yardım almaz, namahrem kurbanlarına fiziksel temas kurup kendisini kirletmek istemez. Fallik objelerden bıçak, çekiç ya da herhangi bir nesneyi kadınların (düşman) bedeniyle buluşturmaz. Kadın vücuduna doğrudan nüfus edecek -giriş sağlayabilecek- eylemlerden kaçınır. Tüm bu verilerin ardından Saeed’in zina karşıtı bir yaklaşımla cinayet işlemesi ve kitlelerce desteklenmesi şaşırtıcı bir sonuç oluşturmaz.

Kaynakça

[1] Erich Fromm, İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri, 1973

[2] Feminist Bellek: Akçay Zehra, Mizojini Kadın Düşmanlığı, 2021

Etiketler: ali abbasiholy spidermehdi bajestaniZar Amir Ebrahimi
İrem Yavuzer

İrem Yavuzer

1993 yılında Kadıköy’de dünyaya geldi ama hâlâ geldiği yere adapte olamadı. Sinema ve Televizyon bölümünde okudu, Okudukça daha çok sevdi sevdikçe daha çok izledi izledikçe daha çok hayata tutundu. Birinci dereceden sinema aşığı ancak eş zamanlı olarak müzikten ve bisiklet sürmekten de hoşlanıyor. Bol bol geziyor, gökyüzünü, renkleri ve uzaylıları seviyor.

YazarınDiğer Yazıları

    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)

    Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022)

    14 Ocak 2023
    Melisa Önel ile Aniden (2022) Filmi Hakkında Röportaj

    Melisa Önel ile Aniden (2022) Filmi Hakkında Röportaj

    24 Kasım 2022
    War Pony (2022)

    War Pony (2022)

    2 Kasım 2022
Sonraki Yazı
12. Hangi İnsan Hakları? Film Festivali Başlıyor

12. Hangi İnsan Hakları? Film Festivali Başlıyor

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Editörün Seçtikleri

Birlikte Ama Yalnız: Vortex (2021)

Birlikte Ama Yalnız: Vortex (2021)

Tuba Büdüş
3 Temmuz 2022

Bir Sahne- Ne Kadın Ne Doğa Ne Ana: Clara Sola (2021)

Bir Sahne- Ne Kadın Ne Doğa Ne Ana: Clara Sola (2021)

Rabia Elif Özcan
24 Haziran 2022

Savaş Temalı Filmler: Gerçek Mi, Kurmaca Mı?

Savaş Temalı Filmler: Gerçek Mi, Kurmaca Mı?

Selin Tanyeri
28 Nisan 2022

Sekiz Buçuğa On Var: Korkusuz Korkak (1979)

Sekiz Buçuğa On Var: Korkusuz Korkak (1979)

Mustafa Yılmaz
14 Nisan 2022

Bedenden Damlayan Korku: Titane (2021)

Bedenden Damlayan Korku: Titane (2021)

Ahmet Sert
5 Kasım 2021

  • Biz Kimiz?
  • Gizlilik Politikası
  • KVKK
  • Çerez Politikası
  • İletişim Reklam

Fil'm Hafızası © 2023

No Result
View All Result
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
    • Biz Kimiz?
    • Ekibimiz
    • Gönüllülük İlanları
  • Film Önerileri
    • Aksiyon / Macera
    • Animasyon
    • Belgesel
    • Bilim Kurgu / Fantastik
    • Biyografi / Tarih
    • Drama
    • Erotik
    • Komedi
    • Korku / Gerilim
    • LGBTİ
    • Müzik / Müzikal
    • Romantik
    • Savaş
    • Suç / Gizem
    • Western
  • Sinema Yazıları
    • Analiz
    • Eleştiri – İzlenim
    • Liste
    • Özel Dosya
    • Röportaj
  • Haberler
  • Kısa Filmler
  • Playlists
  • Podcasts
  • Etkinlikler
    • Fil’m Hafızası Akademi
    • Keşfetmenin Keyfi
  • İletişim Reklam

Fil'm Hafızası © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms below to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In